Ăn thừa muối không chỉ là nguyên nhân chính gây tăng huyết áp, đột quỵ, nhồi máu cơ tim, các bệnh tim mạch, mà còn làm tăng nguy cơ gây ung thư dạ dày, suy thận, loãng xương và gây những rối loạn khác cho sức khỏe.
Việt Nam hiện có khoảng 12 triệu người bị tăng huyết áp, tức là cứ 5 người trưởng thành thì có một người mắc. Tăng huyết áp là nguyên nhân chủ yếu gây tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, suy tim, suy thận làm cho hàng trăm ngàn người bị liệt, tàn phế hoặc mất sức lao động mỗi năm và các bệnh tim mạch này đang là nguyên nhân tử vong số một tại Việt Nam, chiếm tới 31% tổng số ca tử vong toàn quốc. Số liệu cũng cho thấy trên thế giới đa số những người tử vong do bệnh dịch Covid-19 đều có bệnh nền như tăng huyết áp, bệnh tim mạch hoặc các bệnh mạn tính khác.
Đặc biệt, trong 12 triệu người mắc tăng huyết áp ở cộng đồng thì có tới gần 60% chưa được phát hiện và trên 80% chưa được quản lý điều trị theo quy định. Vì thế việc dự phòng và phát hiện sớm bệnh tăng huyết áp là vô cùng quan trọng.
Nhu cầu muối mỗi ngày
Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo: mỗi người trưởng thành chỉ nên tiêu thụ dưới 5 gam muối/ngày. Trẻ em cần ăn ít muối hơn người trưởng thành. Tuy nhiên tại Việt Nam, theo kết quả điều tra toàn quốc năm 2015 trung bình một người trưởng thành tiêu thụ 9,4 gam muối trong một ngày, nghĩa là cao gần gấp đôi so với khuyến cáo.
Bác sĩ Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai khám sàng lọc tăng huyết áp cho bệnh nhân.
Khác với các quốc gia phát triển, muối ăn vào hằng ngày chủ yếu là từ thực phẩm chế biến sẵn hoặc do ăn ở nhà hàng (chiếm 77%); ở Việt Nam hầu hết lượng muối ăn vào hằng ngày là từ muối, gia vị thêm vào trong khi chế biến, nấu ăn hoặc do chấm/trộn mắm, muối, gia vị trên bàn ăn.
Muối được đưa vào cơ thể qua bữa ăn hàng ngày từ 3 nguồn chính: 70% cho vào khi sơ chế, nấu và khi ăn; 20% từ thực phẩm chế biến sẵn; 10% có sẵn trong thực phẩm tự nhiên.
Ước tính 5 gam muối tương đương với 1 muỗng cà phê muối hoặc 1,5 thìa cà phê bột canh hoặc 2 thìa cà phê hạt nêm hoặc 2,5 thìa canh nước mắm hoặc 3,5 thìa canh xì dầu.
Làm thế nào để giảm ăn muối?
* Cho bớt muối: khi nấu ăn hãy giảm dần lượng muối và gia vị chứa nhiều muối cho đến khi giảm một nửa lượng muối; nếm thức ăn trước khi cho thêm mắm muối; tự nấu ăn tại nhà để dễ kiểm soát lượng muối sử dụng; sử dụng các gia vị khác (tiêu, ớt, chanh,…) để ăn ngon hơn mà không cần dùng nhiều muối.
Mỗi người trưởng thành chỉ nên tiêu thụ dưới 5 gam muối/ngày.
* Chấm nhẹ tay: bỏ thói quen chấm ngập thức ăn vào nước chấm, gia vị,…; pha loãng nước mắm để chấm khi ăn; hạn chế để nước mắm, nước tương và muối trên bàn ăn; hạn chế chấm trái cây với muối và gia vị; không nên rưới nước mắm, nước kho/rim cá, thịt hay nước sốt vào cơm khi ăn; không nên cố uống hết nước canh, nước phở, bún, miến, đặc biệt khi ăn ở hàng quán.
* Giảm ngay đồ mặn: hạn chế các thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều muối như: mì tôm, xúc xích, giò chả, dưa muối, cà muối, bim bim,…; tăng cường ăn các thực phẩm tự nhiên; đọc hàm lượng muối trên nhãn thực phẩm trước khi mua; nên sử dụng muối và các gia vị mặn ít Natri.
Như vậy, cần cho bớt muối - chấm nhẹ tay - giảm ngay đồ mặn, tiến tới giảm một nửa lượng muối ăn hằng ngày để phòng chống tăng huyết áp, đột quỵ, nhồi máu cơ tim, bệnh tim mạch và các bệnh không lây nhiễm khác.
Ngoài giảm một nửa lượng muối ăn hàng ngày, cần thay đổi các hành vi có hại cho sức khỏe khác như: hạn chế sử dụng rượu bia, không hút thuốc lá, đây đều là những nguyên nhân gây bệnh nguy hiểm, ở những người đã mắc bệnh chúng còn làm nặng hơn các triệu chứng bệnh và giảm tác dụng của thuốc điều trị. Nên tập thể dục thường xuyên với các bài tập như đi bộ, đạp xe, yoga,… tốt nhất là dành ít nhất 30 phút tập thể dục mỗi ngày.
Cuối cùng, hãy đo huyết áp thường xuyên, ít nhất 1lần/năm để biết số đo huyết áp của mình nhằm phát hiện sớm bệnh tăng huyết áp.
BS.Hồ Thị Hồng (Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh)