Khói thuốc lá chứa hơn 7.000 hoạt chất độc hại, trong đó có 69 chất gây ung thư. Hút 1 điếu thuốc tức là đã tự mình làm mất đi 5,5 phút cuộc sống. Tuổi thọ trung bình của người hút thuốc ngắn hơn so với người không hút thuốc từ 5 đến 8 năm.
Hút thuốc lá gây tổn thất rất lớn về mặt sức khỏe và kinh tế tại Việt Nam
Hút thuốc lá là nguyên nhân gây ra hơn 25 căn bệnh như: ung thư phổi, ung thư thanh quản, ung thư khoang miệng, ung thư da, các bệnh tim mạch... (xơ vữa động mạch, bệnh mạch vành, đột quỵ, nhồi máu cơ tim,...) và các bệnh về hô hấp. Tính chung trên thế giới, sử dụng thuốc lá gây ra 90% các ca ung thư phổi, 75% các ca bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và 25% các trường hợp bệnh tim thiếu máu cục bộ. Tại Việt Nam có khoảng 40.000 người tử vong/năm vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá, đến năm 2030, có thể tăng lên tới 70.000 người/năm.
Mặc dù ngành công nghiệp thuốc lá có những đóng góp cho ngân sách quốc gia, nhưng phần đóng góp của ngành công nghiệp thuốc lá không đủ để bù đắp những tổn thất kinh tế và sức khoẻ do sử dụng thuốc lá gây ra đối với các cá nhân, gia đình và xã hội. Những tổn thất này bao gồm chi tiêu cho hút thuốc, chi cho khám, điều trị bệnh liên quan đến hút thuốc, do mất khả năng lao động vì bệnh tật và tử vong sớm, tổn thất do cháy nổ, ô nhiễm môi trường…
Hút thuốc lá gây nên các bệnh về đường hô hấp, tim mạch và các bệnh ung thư đã được nhiều người biết đến. Tuy nhiên, tác hại đối với mắt còn ít người biết đến.
Nhiều nghiên cứu cho thấy hút thuốc lá là nguyên nhân hoặc yếu tố góp phần gây nên một số căn bệnh về mắt sau đây:
Đục thủy tinh thể (TTT): Hút thuốc lá làm giảm nồng độ ôxi trong thủy tinh thể, mất tính trong suốt dần dần và chuyển thành đục TTT. Kim loại nặng có độc tính cao là cadmium cũng tích tụ nhiều trong thành phần của nhân mắt. Trên lâm sàng thì nguy cơ mắc đục TTT ở người hút thuốc cao gấp đôi người không hút thuốc và cao gấp 3 ở người nghiện thuốc lá nặng.
Thoái hóa hoàng điểm: Người hút thuốc có nguy cơ mắc thoái hóa hoàng điểm cao từ 2-4 lần so với người không hút thuốc. Các yếu tố độc trong thuốc lá gây tổn hại hàng rào máu - võng mạc, giảm lượng máu đến mô võng mạc, góp phần gây thoái hóa hoàng điểm dạng ướt. Một trong 2 căn bệnh gây mù hàng đầu cho người già trên 60 tuổi, chỉ sau đục TTT.
Khô mắt: Khô mắt là tình trạng xảy ra khi nước mắt không thể cung cấp đầy đủ độ ẩm cho mắt, triệu chứng thường gặp là cảm giác cay, rát, mắt bị đỏ và ngứa. Khói thuốc lá với bản chất khô nóng, có thể làm nước mắt bay hơi, gây khô mắt dạng tăng bay hơi. Những người hút thuốc lá thụ động và chủ động có nguy cơ bị khô mắt cao gấp đôi so với người không hút thuốc. Ngoài ra, với bản chất khô nóng, nhiều chất kích ứng của khói thuốc còn có thể gây viêm kết mạc, bờ mi mạn tính.
Tăng nặng bệnh võng mạc đái tháo đường vốn có: Hút thuốc có thể làm tăng gấp đôi nguy cơ mắc bệnh tiểu đường. Hút thuốc cũng làm tăng nặng bệnh võng mạc đái tháo đường vốn có. Bệnh võng mạc đái tháo đường gây tổn thương các mạch máu của võng mạc và có thể dẫn đến mất thị lực hoàn toàn. Người hút thuốc lá có khả năng bị mù lúc về già cao gấp bốn lần so với người không hút thuốc lá.
Tăng nặng viêm màng bồ đào nếu có: Ở người hút thuốc lá sẽ làm giảm cung cấp máu tới các mô thần kinh khiến cho người có bệnh viêm màng bồ đào, bệnh Basedow có biểu hiện tại mắt đều tăng nặng, tăng tần số tái phát, tăng nguy cơ chuyển mạn tính. Người bệnh đái tháo đường, viêm màng bồ đào, Basedow… nếu không từ bỏ được thuốc lá thì việc điều trị sẽ khó khăn.
Bệnh về mắt ở trẻ sơ sinh: Người mẹ hút thuốc trong khi mang thai làm tăng nguy cơ mắc nhiều rối loạn về mắt ở thai nhi và trẻ sơ sinh, có thể khiến trẻ bị lác mắt, thần kinh thị giác kém phát triển. Đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây mù ở trẻ em.
Bỏ hút thuốc lá chưa bao giờ là muộn. Người bỏ hút thuốc lá sau một năm thì tỷ lệ bị thoái hóa hoàng điểm chỉ còn gần 7%, bỏ được 5 năm thì tỷ lệ này là 5%. Với đục thủy tinh thể nếu bỏ được thuốc lá 25 năm sẽ giảm được 20% nguy cơ mắc so với người vẫn còn hút thuốc. Chính vì thế, nếu bạn đang hút thuốc lá, hãy ngừng hút ngay từ bây giờ.
BS. Hồ Thị Hồng
CDC Đồng Nai