Bệnh viêm gan vi rút là bệnh truyền nhiễm phổ biến toàn cầu, gây ra hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe và có thể gây tử vong do các biến chứng của viêm gan vi rút. Nhiễm vi rút viêm gan cấp tính thường không có triệu chứng hoặc có thể biểu hiện không rõ ràng, những trường hợp nặng có thể gây ra suy gan cấp hoặc diễn biến kéo dài dẫn đến viêm gan mạn, xơ gan và ung thư gan.
Các loại vi rút gây viêm gan và đường lây nhiễm
Vi rút viêm gan có 5 loại gây bệnh chính, đó là vi rút A, B, C, D và E. Các loại vi rút này gây bệnh cho mọi lứa tuổi, không phân biệt giới tính, khả năng lây không có giới hạn. Trong 5 loại vi rút viêm gan này, vi rút viêm gan B và C có ảnh hưởng đến sức khỏe con người nhiều nhất. Vi rút viêm gan B và C là nguyên nhân gây ung thư gan hàng đầu, ước tính có khoảng 57% các trường hợp xơ gan và 78% trường hợp ung thư gan tiên phát do nhiễm vi rút viêm gan B và C.
Vi rút viêm gan A (HAV): có trong phân của người nhiễm bệnh và thường lây truyền qua nguồn nước hoặc thực phẩm bị ô nhiễm. Quan hệ tình dục không bảo vệ cũng có thể lây truyền HAV. Bệnh viêm gan do HAV thường nhẹ, sau đó hoàn toàn bình thường và có miễn dịch với loại vi rút này. Tuy nhiên, nhiễm HAV cũng có thể gây bệnh nghiêm trọng và đe dọa tính mạng. Hiện nay đã có vắc xin tiêm phòng viêm gan vi rút A.
Vi rút viêm gan B (HBV): lây truyền qua qua đường máu, đường tình dục và mẹ truyền sang con. Khả năng lây lan của HBV rất mạnh, chỉ cần một xây xát nhỏ trên da và niêm mạc khi tiếp xúc với máu người nhiễm vi rút (qua kim tiêm, kim châm cứu, dụng cụ y tế, cắt móng tay, bàn chải đánh răng...) cũng có nguy cơ cao bị nhiễm HBV. Hiện nay đã có vắc xin tiêm phòng viêm gan vi rút B an toàn, hiệu quả.
Tiêm vắc xin phòng bệnh viêm gan tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đồng Nai.
Vi rút viêm gan C (HCV): chủ yếu lây truyền qua đường máu. Điều này có thể xảy ra thông qua truyền máu và các chế phẩm máu bị nhiễm HCV, một số nguyên nhân khác như châm cứu, bấm lỗ tai, xăm mình,… mà các dụng cụ hành nghề không tuyệt đối vô khuẩn. Lây truyền qua đường tình dục và từ mẹ sang con cũng có, nhưng ít hơn. Hiện chưa có vắc xin tiêm phòng viêm gan vi rút C.
Vi rút viêm gan D (HDV): nhiễm HDV chỉ xảy ra với người đã nhiễm HBV. Việc nhiễm cả 2 vi rút này sẽ làm cho bệnh nặng hơn. Vắc xin tiêm phòng HBV có tác dụng phòng cho cả HDV.
Vi rút viêm gan E (HEV): đường lây truyền cũng giống HAV. Đã có vắc xin tiêm phòng HEV nhưng chưa được phổ biến rộng rãi.
Phòng ngừa viêm gan vi rút
Đầu tiên cần tiêm phòng vắc xin đầy đủ và sớm nhất có thể. Trẻ sơ sinh phải được tiêm chủng viêm gan B càng sớm càng tốt, tốt nhất là trong vòng 24 giờ sau khi sinh. Với thanh thiếu niên và người lớn cần xét nghiệm máu xem đã bị nhiễm viêm gan B chưa. Nếu chưa bị mà cơ thể chưa có kháng thể thì cần tiêm phòng ngay để bảo vệ cho bản thân mình.
Ngoài ra, để phòng ngừa các bệnh viêm gan do vi rút trước tiên cần kiểm soát đường lây nhiễm. Đối với bệnh viêm gan vi rút A và E: nấu chín thức ăn và ăn khi còn nóng. Không ăn những thực phẩm còn sống, tái như gỏi cá sống, tiết canh... Uống nước đun sôi để nguội. Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch sau khi đi vệ sinh, sau khi thay tã cho em bé, trước khi nấu ăn và trước khi ăn. Rửa rau và trái cây bằng nước sạch, tốt nhất là dưới vòi nước chảy. Đối với bệnh viêm gan vi rút B, C và D: không dùng chung bơm kim tiêm, kim xăm mình, môi, lông mày và các vật dụng cá nhân như bàn chải răng, dao cạo... với người khác. Không để các vết thương bị hở tiếp xúc trực tiếp với máu của người khác. Sử dụng bao cao su đúng cách khi quan hệ tình dục.
Đối với người đã bị nhiễm vi rút viêm gan thì một chế độ ăn uống hợp lý sẽ giúp người bệnh tăng cường khả năng kiểm soát được bệnh của mình. Nên ăn nhiều rau xanh và trái cây, hạn chế ăn muối, chất ngọt và chất béo, không hút thuốc lá, uống rượu bia và cần thận trọng khi sử dụng các loại thuốc vì một số thuốc có thể gây độc cho gan như thuốc an thần, thuốc giảm đau - chống viêm,…
BS.Hồ Thị Hồng (Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh)