Luật Cán bộ, công chức được Quốc hội thông qua ngày 25/6/2025, chính thức có hiệu lực từ 01/7/2025 có nhiều điểm mới nổi bật như sau:
Luật hóa cơ chế trọng dụng người tài trong khu vực công
Lần đầu tiên đưa vào luật quy định cụ thể về cơ chế trọng dụng và thu hút nhân tài trong khu vực công.
Điều 4 Luật CBCC 2025 quy định về cơ chế thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao và chính sách đối với người có tài năng trong hoạt động công vụ. Theo đó, Nhà nước có cơ chế đặc biệt để thu hút chuyên gia, nhà khoa học, luật gia, luật sư giỏi, doanh nhân tiêu biểu, xuất sắc, sinh viên tốt nghiệp xuất sắc và nguồn nhân lực chất lượng cao khác vào làm việc trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị-xã hội; chính sách trọng dụng, đãi ngộ xứng đáng đối với người có tài năng trong hoạt động công vụ phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Người có tài năng trong hoạt động công vụ là CBCC có phẩm chất chính trị, đạo đức tốt, có khát vọng cống hiến, phụng sự Tổ quốc và Nhân dân; có năng lực chuyên môn, kỹ năng vượt trội thể hiện qua giải quyết công việc; Có tư duy đổi mới, năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung; đạt được những thành tích nổi bật trong hoạt động công vụ thể hiện bằng kết quả, sản phẩm cụ thể, mang lại giá trị, hiệu quả cao cho tổ chức, ngành, lĩnh vực trong phạm vi cả nước hoặc địa phương.
Trước đây, Luật số 22/2008/QH12 và Luật sửa đổi 52/2019/QH14 không có điều khoản riêng về cơ chế trọng dụng người tài mà chỉ đề cập rất chung về “chính sách ưu đãi trong tuyển dụng”.
CBCC được thuê nhà công vụ và tham gia hoạt động xã hội
Điều 9 Luật CBCC 2025 quy định quyền của CBCC về bảo đảm điều kiện thi hành công vụ: được giao quyền tương xứng với nhiệm vụ được giao; được bảo đảm trang thiết bị làm việc, phương tiện đi lại để thi hành công vụ và các điều kiện làm việc khác theo quy định của pháp luật và của cấp có thẩm quyền; được bố trí hoặc được thuê nhà ở công vụ theo quy định của pháp luật và của cấp có thẩm quyền; được cung cấp thông tin, dữ liệu liên quan đến nhiệm vụ, quyền hạn được giao; được tham gia đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ; được pháp luật bảo vệ khi thi hành công vụ; được xem xét loại trừ, miễn, giảm trách nhiệm theo quy định của pháp luật và của cấp có thẩm quyền.
Xếp loại chất lượng hằng năm theo 4 mức, có thể cho thôi việc nếu không hoàn thành nhiệm vụ
Khoản 1 Điều 26 Luật CBCC 2025 quy định công chức được xếp loại chất lượng hằng năm theo 4 mức: Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ; Hoàn thành tốt nhiệm vụ; Hoàn thành nhiệm vụ; Không hoàn thành nhiệm vụ.
Khoản 3 Điều 26 cũng quy định, công chức 02 năm liên tiếp không hoàn thành nhiệm vụ hoặc 01 năm không hoàn thành nhưng vi phạm nghiêm trọng sẽ bị xử lý theo quy định, bao gồm cả hình thức buộc thôi việc.
Luật 22/2008/QH12 (Điều 56) chỉ quy định đánh giá hằng năm theo các tiêu chí, chưa phân nhóm rõ 4 mức độ và quy định xử lý.
Vị trí việc làm của công chức gồm 3 loại
Theo Khoản 3 Điều 23 Luật CBCC 2025 quy định vị trí việc làm của công chức gồm 3 loại: Vị trí việc làm lãnh đạo, quản lý; Vị trí việc làm chuyên môn, nghiệp vụ; Vị trí việc làm hỗ trợ, phục vụ.
Trong khi Luật số 22/2008/QH12 chỉ đề cập vị trí việc làm một cách chung chung tại khoản 1 Điều 39b (bổ sung tại Luật số 52/2019/QH14), nhưng không có quy định phân loại cụ thể thành 3 nhóm như luật mới.
Luật CBCC 2025 cũng quy định rõ, chậm nhất đến ngày 01/7/2027 cơ quan có thẩm quyền phải thực hiện xong việc xếp ngạch công chức theo vị trí việc làm. Riêng các quy định về đánh giá, xếp loại chất lượng, bố trí theo vị trí việc làm áp dụng từ ngày 01/01/2026.
Các hình thức kỷ luật đối với cán bộ, công chức từ 01/7/2025
Điều 36 Luật CBCC 2025 quy định các hình thức kỷ luật đối với công chức. Theo đó, công chức vi phạm quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật có liên quan thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm phải chịu một trong những hình thức kỷ luật sau đây: a) Khiển trách; b) Cảnh cáo; c) Cách chức, áp dụng đối với công chức lãnh đạo, quản lý; d) Buộc thôi việc.
Công chức bị Tòa án kết án phạt tù mà không được hưởng án treo hoặc bị kết án về tội phạm tham nhũng thì đương nhiên bị buộc thôi việc kể từ ngày bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật.
Công chức giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý phạm tội bị Tòa án kết án và bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật thì đương nhiên thôi giữ chức vụ do bổ nhiệm.
Điều 7 Nghị định 172/2025/NĐ-CP ngày 30/6/2025 của Chính phủ quy định các hình thức kỷ luật đối với CBCC cụ thể:
Áp dụng đối với cán bộ các hình thức:
-Khiển trách;
-Cảnh cáo;
Cách chức, áp dụng đối với cán bộ được phê chuẩn, bổ nhiệm hoặc chỉ định giữ chức vụ, chức danh;
-Bãi nhiệm.
Áp dụng đối với công chức các hình thức:
-Khiển trách;
-Cảnh cáo;
-Cách chức, áp dụng đối với công chức lãnh đạo, quản lý;
-Buộc thôi việc.
Như vậy Luật CBCC 2025 chỉ còn 05 hình thức xử lý kỷ luật đối với CBCC gồm: Khiển trách, cảnh cáo, cách chức, bãi nhiệm, buộc thôi việc.
So với Nghị định 112/2020/NĐ-CP, quy định mới đã không còn hình thức “Hạ bậc lương” đối với công chức không giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý; không còn hình thức kỷ luật “Giáng chức” với công chức giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý.
Những trường hợp được thực hiện xét tuyển công chức từ 01/7/2025
Theo quy định tại Điều 5 Nghị định 170/2025/NĐ-CP việc tuyển dụng công chức thông qua hình thức xét tuyển do cơ quan có thẩm quyền tuyển dụng quyết định và được thực hiện riêng đối với từng nhóm đối tượng sau đây:
Người cam kết tình nguyện làm việc từ đủ 05 năm trở lên ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn.
Người học theo chế độ cử tuyển theo quy định của Luật Giáo dục, sau khi tốt nghiệp về công tác tại địa phương nơi cử đi học.
Sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, nhà khoa học trẻ tài năng thuộc đối tượng thực hiện chính sách thu hút, trọng dụng người có tài năng.
Bên cạnh đó, Điều 6 Nghị định 170/2025/NĐ-CP quy định các trường hợp ưu tiên trong tuyển dụng hoặc xét tuyển công chức gồm: Anh hùng Lực lượng vũ trang, Anh hùng Lao động, thương binh, người hưởng chính sách như thương binh, thương binh loại B: Được cộng 7,5 điểm vào kết quả điểm thi hoặc xét nghiệp vụ chuyên ngành;
Người dân tộc thiểu số, sĩ quan quân đội, sĩ quan công an, quân nhân chuyên nghiệp phục viên, người làm công tác cơ yếu chuyển ngành, học viên tốt nghiệp đào tạo sĩ quan dự bị, tốt nghiệp đào tạo chỉ huy trưởng Ban chỉ huy quân sự cấp xã ngành quân sự cơ sở được phong quân hàm sĩ quan dự bị đã đăng ký ngạch sĩ quan dự bị, con liệt sĩ, con thương binh, con bệnh binh,...: Được cộng 5 điểm vào kết quả điểm thi hoặc xét nghiệp vụ chuyên ngành;
Người hoàn thành nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ tham gia công an nhân dân, đội viên thanh niên xung phong: Được cộng 2,5 điểm vào kết quả điểm thi hoặc xét nghiệp vụ chuyên ngành;
Cán bộ công đoàn trưởng thành từ cơ sở, trong phong trào công nhân theo quy định của cấp có thẩm quyền: Được cộng 1,5 điểm vào kết quả điểm thi hoặc xét nghiệp vụ chuyên ngành.
Trường hợp người dự thi tuyển hoặc dự xét tuyển thuộc nhiều diện ưu tiên chỉ được cộng điểm ưu tiên cao nhất vào kết quả điểm thi hoặc xét nghiệp vụ chuyên ngành.
Bích Ngọc