Ngày 20/3/2025, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã ban hành Hướng dẫn số 15-HD/UBKTTW, sửa đổi, bổ sung một số nội dung trong Hướng dẫn số 05-HD/UBKTTW ngày 22/11/2022 về thực hiện Quy định số 69-QĐ/TW của Bộ Chính trị liên quan đến kỷ luật tổ chức đảng và đảng viên vi phạm. Theo đó, quy định xử lý kỷ luật đối với đảng viên sinh con thứ ba chính thức được bãi bỏ.
Cụ thể, Hướng dẫn 15-HD/UBKTTW đã lược bỏ điểm 8.1 và 8.2 tại mục III trong Hướng dẫn số 05-HD/UBKTTW năm 2022 quy định về kỷ luật đối với đảng viên vi phạm chính sách dân số. Việc điều chỉnh này phản ánh sự linh hoạt trong chính sách dân số của Đảng, phù hợp với tình hình thực tế và định hướng mới của Bộ Chính trị.
Ngoài ra, hướng dẫn mới bổ sung điểm 8.3, quy định: “Không xem xét xử lý kỷ luật đối với hành vi quy định tại khoản 2 Điều 1 Pháp lệnh số 08/2008/PL-UBTVQH12 ngày 27/12/2008 sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số năm 2003, theo đó quy định sinh một hoặc hai con, trừ trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định”.
Như vậy, từ ngày 20/3/2025, việc sinh con thứ ba không còn bị coi là hành vi vi phạm kỷ luật Đảng.
.jpg)
Người cha vào thăm 3 đứa con mới chào đời (sinh ba) bằng phương pháp tự nhiên tại Khoa Phụ sản – Bệnh viện đa khoa Đồng Nai.
Bước điều chỉnh phù hợp với thực tiễn
Việc bãi bỏ quy định kỷ luật đối với đảng viên sinh con thứ ba thể hiện sự thích ứng linh hoạt của Đảng trước những thay đổi trong cơ cấu dân số và yêu cầu phát triển bền vững. Hiện nay, Việt Nam đang đối mặt với thực trạng mức sinh thấp kéo dài ở nhiều khu vực, đặc biệt là các tỉnh, thành phố có điều kiện kinh tế - xã hội phát triển. Xu hướng này ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn nhân lực trong tương lai, làm gia tăng tốc độ già hóa dân số và đặt ra thách thức lớn đối với sự phát triển kinh tế - xã hội.
Việc chấm dứt xử lý kỷ luật đảng viên sinh con thứ ba không chỉ giúp giảm áp lực tâm lý cho cán bộ, đảng viên, mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho họ cân nhắc quyết định sinh thêm con trên cơ sở tự nguyện. Đồng thời, điều này góp phần thúc đẩy nâng cao chất lượng và quy mô dân số một cách bền vững.
Quy định xử lý kỷ luật trước ngày 20/3/2025
Trước khi có sự thay đổi này, theo Quyết định 102-QĐ/TW năm 2017 của Bộ Chính trị, đảng viên sinh từ ba con trở lên có thể bị xử lý kỷ luật với các hình thức:
- Khiển trách nếu sinh con thứ ba gây hậu quả ít nghiêm trọng;
- Cảnh cáo hoặc cách chức (nếu có chức vụ) nếu sinh con thứ ba gây hậu quả nghiêm trọng hoặc đã bị khiển trách nhưng tiếp tục sinh con;
- Khai trừ khỏi Đảng nếu sinh con thứ ba sau khi đã bị xử lý kỷ luật trước đó và gây hậu quả rất nghiêm trọng;
Tuy nhiên, từ Quy định 69-QĐ/TW năm 2022, Ban Bí thư không còn quy định cụ thể việc sinh con thứ ba có phải là vi phạm hay không, mà chỉ đề cập chung về xử lý kỷ luật đối với đảng viên vi phạm chính sách dân số.
Những trường hợp không bị xem là vi phạm chính sách dân số
Theo Quy định 05-QĐi/TW của Bộ Chính trị, có 07 trường hợp sinh con thứ ba không bị coi là vi phạm chính sách dân số và kế hoạch hóa gia đình, bao gồm:
- Cặp vợ chồng sinh con thứ ba nếu thuộc dân tộc có số dân dưới 10.000 người hoặc có nguy cơ suy giảm dân số.
- Sinh ba con trở lên trong lần sinh đầu tiên.
- Sinh hai con trở lên trong lần sinh thứ hai, khi trước đó đã có một con đẻ.
- Sinh con thứ ba nếu tại thời điểm sinh chỉ có một con đẻ còn sống, bao gồm cả trường hợp đã cho con làm con nuôi.
- Sinh con thứ ba nếu hai con trước đó bị dị tật hoặc mắc bệnh hiểm nghèo không mang tính di truyền, có xác nhận của hội đồng giám định y khoa cấp tỉnh hoặc Trung ương.
- Trường hợp vợ hoặc chồng đã có con riêng, nếu chưa có con chung hoặc chỉ có một con chung.
- Phụ nữ chưa kết hôn sinh một hoặc hai con trở lên trong cùng một lần sinh.
Theo Bộ Y tế, mức sinh tại Việt Nam có xu hướng giảm do nhiều yếu tố như: Điều kiện sống được cải thiện, trình độ học vấn tăng cao khiến nhiều người kết hôn muộn và sinh con ít hơn. Áp lực kinh tế, chi phí sinh hoạt, giáo dục, mua nhà tăng cao khiến nhiều cặp vợ chồng trẻ ngại sinh con. Nhu cầu phát triển sự nghiệp cá nhân làm giảm mong muốn có nhiều con. Mức sinh thấp kéo dài có thể gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng như thiếu hụt nguồn lao động, suy giảm quy mô dân số, đẩy nhanh tốc độ già hóa và gia tăng tình trạng di cư lao động.
Việc điều chỉnh chính sách về sinh con, trong đó có việc không xử lý kỷ luật đảng viên sinh con thứ ba, là một bước đi quan trọng để thích ứng với tình hình mới và thúc đẩy sự phát triển dân số bền vững trong tương lai./.
Bích Ngọc