Khám bệnh, chữa bệnh (KCB) là hoạt động liên quan trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng của con người. Do đó, đòi hỏi tổ chức, cá nhân hành nghề phải cẩn trọng và nghiêm túc chấp hành mọi quy định về quá trình KCB cho bệnh nhân. Bên cạnh đó tăng cường tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật trong lĩnh vực y tế nhằm nâng cao ý thức, trách nhiệm trong hành nghề KCB, đảm bảo an ninh, an toàn sức khỏe cho nhân dân.
Nguyên tắc trong hành nghề khám bệnh, chữa bệnh
Luật KCB hiện hành quy định chặt chẽ về quyền và nghĩa vụ của người bệnh, người hành nghề KCB và cơ sở KCB; các điều kiện đối với tổ chức, cá nhân hành nghề, những quy định về chuyên môn kỹ thuật, các nguyên tắc áp dụng kỹ thuật và phương pháp mới trong KCB; những sai sót về chuyên môn kỹ thuật, giải quyết khiếu nại, tố cáo và tranh chấp trong KCB,…
Theo đó, việc hành nghề KCB phải tuân thủ các nguyên tắc được quy định tại Điều 3 Luật KCB hiện hành, như sau: Bình đẳng, công bằng và không kỳ thị, phân biệt đối xử đối với người bệnh; Tôn trọng quyền của người bệnh; giữ bí mật thông tin về tình trạng sức khỏe và đời tư được ghi trong hồ sơ bệnh án, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 8, khoản 1 Điều 11 và khoản 4 Điều 59 Luật KCB 2009; Kịp thời và tuân thủ đúng quy định chuyên môn kỹ thuật; Ưu tiên KCB đối với trường hợp cấp cứu, trẻ em dưới 6 tuổi, người khuyết tật nặng, người từ đủ 80 tuổi trở lên, người có công với cách mạng, phụ nữ có thai; Bảo đảm đạo đức nghề nghiệp của người hành nghề; Tôn trọng, hợp tác và bảo vệ người hành nghề khi làm nhiệm vụ.
Nhân viên y tế chăm sóc bệnh nhi tại Bệnh viện Nhi đồng Đồng Nai.
Những hành vi bị cấm trong hoạt động KCB
Theo Điều 6 Luật Khám bệnh, chữa bệnh 2009, có 14 hành vi bị cấm trong hoạt động KCB bao gồm:
1. Từ chối hoặc cố ý chậm cấp cứu người bệnh.
2. KCB không có chứng chỉ hành nghề hoặc đang trong thời gian bị đình chỉ hành nghề, cung cấp dịch vụ KCB mà không có giấy phép hoạt động hoặc đang trong thời gian bị đình chỉ hoạt động.
3. Hành nghề KCB, cung cấp dịch vụ KCB vượt quá phạm vi hoạt động chuyên môn được ghi trong chứng chỉ hành nghề, giấy phép hoạt động, trừ trường hợp cấp cứu.
4. Thuê, mượn, cho thuê, cho mượn chứng chỉ hành nghề hoặc giấy phép hoạt động.
5. Người hành nghề bán thuốc cho người bệnh dưới mọi hình thức, trừ bác sỹ đông y, y sỹ đông y, lương y và người có bài thuốc gia truyền.
6. Áp dụng phương pháp chuyên môn kỹ thuật y tế chưa được công nhận, sử dụng thuốc chưa được phép lưu hành trong KCB.
7. Quảng cáo không đúng với khả năng, trình độ chuyên môn hoặc quá phạm vi hoạt động chuyên môn được ghi trong chứng chỉ hành nghề, giấy phép hoạt động; lợi dụng kiến thức y học cổ truyền hoặc kiến thức y khoa khác để quảng cáo gian dối về phương pháp chữa bệnh, thuốc chữa bệnh.
8. Sử dụng hình thức mê tín trong KCB.
9. Người hành nghề sử dụng rượu, bia, thuốc lá hoặc có nồng độ cồn trong máu, hơi thở khi KCB.
10. Vi phạm quyền của người bệnh; không tuân thủ các quy định chuyên môn kỹ thuật trong KCB; lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong quá trình KCB; lạm dụng nghề nghiệp để xâm phạm danh dự, nhân phẩm, thân thể người bệnh; tẩy xóa, sửa chữa hồ sơ bệnh án nhằm làm sai lệch thông tin về KCB.
11. Gây tổn hại đến sức khỏe, tính mạng, danh dự, nhân phẩm của người hành nghề.
12. Ngăn cản người bệnh thuộc diện chữa bệnh bắt buộc vào cơ sở KCB hoặc cố ý thực hiện chữa bệnh bắt buộc đối với người không thuộc diện chữa bệnh bắt buộc.
13. Cán bộ, công chức, viên chức y tế thành lập, tham gia thành lập hoặc tham gia quản lý, điều hành bệnh viện tư nhân hoặc cơ sở KCB được thành lập và hoạt động theo Luật Doanh nghiệp và Luật Hợp tác xã, trừ trường hợp được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cử tham gia quản lý, điều hành tại cơ sở KCb có phần vốn của Nhà nước.
14. Đưa, nhận, môi giới hối lộ trong KCB.
Xử lý những hành vi vi phạm trong KCB
Khi cá nhân, tổ chức vi phạm một trong các hành vi bị cấm trong hoạt động KCB thì sẽ bị xử phạt tùy theo tính chất, mức độ nguy hiểm và hậu quả mà hành vi đó gây ra.
Căn cứ theo Điều 3 Nghị định 117/2020/NĐ-CP (Nghị định 117), được sửa đổi bổ sung bởi Điểm b Khoản 3 Điều 2 Nghị định 124/2021/NĐ-CP, đối với việc vi phạm hành vi cấm trong KCB sẽ bao gồm hình thức xử phạt chính: Cảnh cáo, phạt tiền và có thể áp dụng một hoặc nhiều hình thức xử phạt bổ sung bao gồm:
+ Tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề có thời hạn từ 01 đến 24 tháng đối với giấy phép, hoạt động KCB, chứng chỉ hành nghề KCB.
+Tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế.
+ Đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 01 tháng đến 24 tháng.
+ Trục xuất.
Ngoài hình thức xử phạt chính và hình thức xử phạt bổ sung, tùy theo tính chất, mức độ vi phạm, cá nhân, tổ chức vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế có thể bị áp dụng một hoặc nhiều biện pháp khắc phục hậu quả như:
+ Buộc xin lỗi trực tiếp người bị phân biệt đối xử, người hành nghề, người bệnh.
+ Buộc chi trả toàn bộ chi phí khám bệnh, chữa bệnh.
+ Buộc nộp lại cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền chứng chỉ hành nghề; giấy phép hoạt động khám bệnh, chữa bệnh.
+ Mức phạt tiền tối đa đối với hành vi vi phạm hành chính về KCB là 100.000.000 đồng đối với cá nhân và 200.000.000 đồng đối với tổ chức.
Đối với hành vi từ chối hoặc cố ý chậm cấp cứu người bệnh tại Khoản 1 Điều 6 Luật KCB 2009, căn cứ theo quy định tại Điểm e, g Khoản 7 Điều 38 Nghị định 117 thì hành vi “không kịp thời sơ cứu, cấp cứu, điều trị cho người bệnh” bị phạt tiền từ 30 triệu đồng đến 40 triệu đồng nếu vi phạm do cá nhân thực hiện. Nếu vi phạm do tổ chức thực hiện, mức phạt tiền là từ 60 triệu đồng đến 80 triệu đồng. Bên cạnh đó, cá nhân, tổ chức vi phạm còn bị áp dụng hình thức xử phạt bổ sung theo quy định tại Điểm a Khoản 8 Nghị định này, đó là bị tước quyền sử dụng chứng chỉ hành nghề KCB trong thời hạn 6 đến 9 tháng. Hơn nữa, nếu không cấp cứu kịp thời dẫn đến hậu quả chết người, người vi phạm còn có thể phải chịu trách nhiệm hình sự về tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, được quy định tại Điều 132 Bộ luật Hình sự năm 2015.
Ngoài ra, vi phạm quy định về nguyên tắc trong hành nghề KCB cũng bị xử phạt hành chính theo Điều 48 Nghị định 117 như: Cảnh cáo hoặc phạt tiền, mức cao nhất đến 40 triệu đồng tùy theo tính chất, mức độ của hành vi vi phạm, có thể bị phạt bổ sung: Tước quyền sử dụng chứng chỉ hành nghề KCB, hoặc tước quyền sử dụng giấy phép hoạt động KCB của cơ sở trong thời gian theo luật định tùy từng hành vi cụ thể, hoặc đình chỉ một phần hoạt động của cơ sở… đồng thời phải thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả như xin lỗi trực tiếp người bệnh do hành vi vi phạm gây ra,…
Như vậy, tùy vào tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi vi phạm trong hoạt động KCB gây ra sẽ là căn cứ để xem xét áp dụng những mức xử phạt tương ứng với từng trường hợp cụ thể.
Luật KCB đã quy định rõ các hành vi bị cấm trong hoạt động KCB, các mức xử phạt vi phạm hành chính, hình sự trong lĩnh vực y tế, tuy nhiên trên thực tế vẫn còn nhiều tổ chức, cá nhân vi phạm như: hành nghề không có giấy phép, không có chứng chỉ, hành nghề vượt quá khả năng chuyên môn,… đã gây ra những hệ lụy vô cùng nguy hiểm đối với sức khỏe con người. BS CKII Nguyễn Văn Bình, Phó giám đốc Sở Y tế Đồng Nai chia sẻ, để ngăn chặn triệt để các hành vi vi phạm trong KCB thì ngành y tế cần có những giải pháp quyết liệt, đồng bộ như tuyên truyền, phổ biến pháp luật và đạo đức nghề nghiệp để nâng cao nhận thức, ý thức, trách nhiệm của người hành nghề và các cơ sở y tế. Đặc biệt là những hành vi bị cấm, các hình thức xử lý của pháp luật khi vi phạm nhằm răn đe, phòng ngừa. Tăng cường hậu kiểm, thanh tra, kiểm tra kết hợp hướng dẫn cho các cá nhân, tổ chức thực hiện đúng các quy định của pháp luật; phối hợp với cơ quan BHXH để chỉ đạo các cơ sở KCB BHYT không được lạm dụng, trục lợi quỹ BHYT dưới bất cứ hình thức nào; kiên quyết xử lý nghiêm minh, đúng pháp luật các vi phạm với tinh thần không có vùng cấm, không có ngoại lệ.
Lãnh đạo Sở Y tế cho biết thêm, các cơ quan, đơn vị y tế từ tuyến tỉnh đến cơ sở phải phối hợp nhịp nhàng trong công tác thanh tra, kiểm tra đồng thời phát huy trách nhiệm người đứng đầu trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ KCB; quan tâm đào tạo để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của người hành nghề, đặc biệt là đào tạo lại, đào tạo liên tục để cập nhật kịp thời kiến thức y khoa,… có như vậy công tác KCB mới đảm bảo an ninh, an toàn và đáp ứng được nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng cao của nhân dân.
Bích Ngọc