Trong bối cảnh dịch bệnh trên thế giới liên tục biến động, vai trò của lực lượng kiểm dịch y tế quốc tế tại các cửa khẩu càng trở nên quan trọng. Dù thường xuyên đối mặt áp lực và nguy cơ lây nhiễm, những năm qua, lực lượng y tế Khoa Kiểm dịch Y tế Quốc tế, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đồng Nai (CDC Đồng Nai) vẫn bền bỉ bám trụ, xây dựng “tuyến phòng thủ” chủ động và vững chắc, ngăn chặn mầm bệnh xâm nhập, bảo vệ hàng triệu người dân.
Ngăn chặn không để dịch xâm nhập
Đồng Nai là một trong những trung tâm công nghiệp lớn của cả nước, đồng thời là cửa ngõ quan trọng của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Với hơn 260 km đường biên giới tiếp giáp Campuchia, cùng bốn cửa khẩu và một lối mở, lượng hàng hóa, phương tiện và người qua lại mỗi ngày rất lớn. Càng phát triển mạnh về công nghiệp – logistics, nhu cầu kiểm dịch y tế tại đây càng trở nên cấp thiết.
Hiện nay, hoạt động kiểm dịch y tế quốc tế đường bộ được triển khai tại cửa khẩu quốc tế Hoa Lư và hai cửa khẩu chính Lộc Thịnh, Hoàng Diệu. Dù nhân lực mỏng, với 12 nhân viên đang làm việc tại các cửa khẩu, họ vẫn duy trì chế độ trực 24/7, không kể ngày đêm hay lễ Tết. Hễ có phương tiện, hàng hóa hoặc tình huống bất thường cần xử lý, lực lượng kiểm dịch lập tức có mặt.
Nhân viên y tế Khoa Kiểm dịch y tế quốc tế, CDC Đồng Nai giám sát hành khách qua máy đo thân nhiệt từ xa tại cửa khẩu quốc tế Hoa Lư.
BS.CKI Trần Xuân Dũng, Trưởng Khoa Kiểm dịch Y tế Quốc tế, CDC Đồng Nai cho biết, khối lượng hàng hóa và phương tiện đến từ nhiều vùng, có hành trình vận chuyển dài, làm tăng nguy cơ mang mầm bệnh. Vì vậy, ngoài kiểm tra thông thường, lực lượng kiểm dịch phải triển khai nhiều biện pháp chuyên môn sâu như: phun hóa chất, xử lý y tế, khử khuẩn phương tiện, hàng hóa; lấy mẫu xét nghiệm và giám sát ca nghi bệnh truyền nhiễm nhóm A; giám sát an toàn thực phẩm, nguồn nước; truyền thông phòng dịch cho lái xe, chủ hàng; phát hiện sớm và cách ly kịp thời trường hợp nguy cơ, giúp ngăn chặn nguy cơ dịch bệnh truyền nhiễm nhóm A từ nước ngoài lây lan vào lãnh thổ Việt Nam.
Theo đó, các hoạt động kiểm dịch y tế tại cửa khẩu được thực hiện nghiêm ngặt theo đúng quy định như: đo thân nhiệt, khai báo y tế, kiểm tra giấy tờ, sàng lọc hành khách và phương tiện từ vùng có dịch lưu hành. Công tác kiểm dịch hàng hóa, tro cốt, mô bệnh phẩm, thi thể… cũng được tăng cường. Ngoài ra, triển khai vệ sinh môi trường, giám sát côn trùng và véc tơ truyền bệnh ngay tại cửa khẩu.
Để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, lực lượng kiểm dịch y tế quốc tế đã nhận được sự quan tâm chỉ đạo sát sao về chuyên môn từ lãnh đạo các cấp. Đồng thời, được sự quan tâm phối hợp của các lực lượng nòng cốt đóng trên địa bàn (Ban quản lý các cửa khẩu, các lực lượng chức năng, hải quan, biên phòng…). Đặc biệt, công tác phối hợp giữa lực lượng kiểm dịch hai nước Việt Nam - Campuchia luôn được duy trì thường xuyên, chặt chẽ giúp cập nhật nhanh tình hình dịch tễ và xử lý hiệu quả các tình huống bất thường.
Song song đó, các hoạt động truyền thông cho người dân và doanh nghiệp, duy trì hệ thống giám sát dịch tễ và báo cáo nhanh các tình huống bất thường; đồng thời tăng cường tập huấn chuyên môn, nâng cao năng lực phản ứng nhanh cho toàn bộ nhân viên được quan tâm thực hiện. “Những nỗ lực này góp phần giữ vững an toàn dịch tễ cho Đồng Nai trong bối cảnh tình hình dịch bệnh quốc tế diễn biến khó lường” – bác sĩ Dũng nói.
Trong 10 tháng đầu năm 2025, lực lượng kiểm dịch y tế quốc tế tại các cửa khẩu đường bộ đã thực hiện kiểm dịch y tế cho hơn 200.000 lượt người xuất nhập cảnh, giám sát y tế gần 84.000 lượt phương tiện, kiểm tra và khử khuẩn gần 1 triệu tấn hàng hóa, vượt so với kế hoạch được giao.
TS. Phạm Hoàng Xuân, Phó giám đốc CDC Đồng Nai đánh giá, lực lượng kiểm dịch đã thể hiện rõ tinh thần trách nhiệm và sự chủ động trong giám sát dịch bệnh, kiểm soát nguy cơ xâm nhập và phối hợp liên ngành. Nhờ đó, Đồng Nai duy trì tốt an toàn dịch tễ trong bối cảnh dịch bệnh thế giới liên tục biến động.
Áp lực và nhiều nguy cơ
Khi được hỏi về đặc thù công việc, nhiều nhân viên trong khoa chia sẻ: “Công việc của chúng tôi âm thầm, ít người biết đến, nhưng áp lực thì rất lớn”. Đặc thù công việc khiến họ gần như “không có khái niệm giờ giấc”. Khi có nhiệm vụ đột xuất vào lúc 1–2 giờ sáng, họ lập tức khoác bộ đồ bảo hộ, mang theo thiết bị chuyên dụng, tiếp cận người và hàng hóa để đánh giá nguy cơ. Nhiều lái xe đi qua vùng dịch, nhiều lô hàng có hành trình vận chuyển xuyên quốc gia… tất cả đều đòi hỏi sự cẩn trọng tuyệt đối.
Họ đã quen với hộp cơm nguội ăn vội, quen với tiếng bộ đàm réo liên tục và quen với việc luôn đối mặt nguy cơ lây nhiễm bệnh truyền nhiễm.
Nhân viên y tế Khoa Kiểm dịch y tế quốc tế, CDC Đồng Nai hướng dẫn người dân khai báo hàng hóa tại cửa khẩu quốc tế Hoa Lư.
Anh Vũ Hồng Anh, nhân viên của khoa có thâm niên hơn 7 năm công tác tại cửa khẩu Hoa Lư kể lại một ca trực đáng nhớ: Khoảng 1 giờ sáng vào một ngày cuối năm 2023, khi nhận được cuộc gọi khẩn từ lực lượng biên phòng. Họ vừa truy bắt được một nhóm người vượt biên trái phép qua đường mòn và yêu cầu lực lượng kiểm dịch y tế phối hợp thực hiện kiểm dịch y tế. Các chiến sĩ biên phòng đang áp giải nhóm đối tượng vừa bắt được, ai nấy đều mệt nhoài sau màn truy đuổi. Khi họ bàn giao, tôi bắt đầu kiểm tra thân nhiệt, khai thác yếu tố dịch tễ, lập danh sách và làm thủ tục kiểm dịch từng người. Có người run vì lạnh, có người cố né tránh câu hỏi, nhưng thủ tục thì không thể bỏ sót bước nào.
“Công việc kéo dài đến gần 3 giờ sáng. Trở về chốt trong cái lạnh đêm muộn, tôi thấy rõ sự mệt mỏi nhưng cũng có chút nhẹ nhõm vì thêm một ca trực hoàn thành nhiệm vụ. Đó là những khoảnh khắc rất ít người nhìn thấy nhưng thể hiện rõ nhất trách nhiệm của lực lượng kiểm dịch y tế quốc tế” – anh Anh chia sẻ.
Theo bác sĩ Dũng, hiện nay công tác kiểm dịch y tế tại các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh Đồng Nai, đặc biệt là tại cửa khẩu quốc tế Hoa Lư, cửa khẩu Hoàng Diệu và Lộc Thịnh gặp nhiều khó khăn, bất cập do thiếu cơ sở hạ tầng phục vụ cho cách ly y tế theo quy định của Bộ Y tế. Cụ thể, tại các cửa khẩu chưa có nhà cách ly y tế đạt chuẩn theo quy định tại Thông tư số 17/2021/TT-BYT ngày 09/11/2021 của Bộ Y tế về hướng dẫn kiểm dịch y tế biên giới. Chưa có nhà ở, nơi lưu trú tạm thời cho viên chức làm công tác kiểm dịch y tế, gây ảnh hưởng đến sức khỏe, tinh thần và chất lượng thực thi nhiệm vụ của lực lượng này. Nhiều người phải ở tạm trong phòng cách ly cũ, tường bong tróc, trần xuống cấp, điều kiện sinh hoạt hạn chế. Ngoài ra, trang thiết bị chuyên dụng như máy đo thân nhiệt, phương tiện vận chuyển mẫu, máy phun hóa chất… nhiều cái đã cũ, không còn đáp ứng nhu cầu.
“Mặc dù còn nhiều khó khăn về cơ sở vật chất và tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm các bệnh truyền nhiễm, lực lượng kiểm dịch y tế quốc tế vẫn xác định mục tiêu tăng cường kiểm tra, giám sát, chủ động thích ứng với yêu cầu chuyển đổi số, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác chuyên môn, qua đó nỗ lực hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao” – bác sĩ Dũng cho biết.
Anh Vũ Hồng Anh cũng bày tỏ mong muốn có khu nhà ở dành cho nhân viên trực để yên tâm công tác. “Công việc vất vả nhưng tôi tin vào ý nghĩa của nghề, và đó là lý do tôi gắn bó đến hôm nay” – anh nói.
TS. Xuân nhận định: “Giữa guồng quay phát triển mạnh mẽ của Đồng Nai, công việc của lực lượng kiểm dịch y tế quốc tế ít được nhắc đến nhưng lại giữ vai trò không thể thay thế trong bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Họ chính là “tuyến phòng thủ” vững chắc nơi cửa ngõ của tỉnh”.
Đỗ Hoa