Những năm qua, công tác dân số tại Việt Nam nói chung và tỉnh Đồng Nai nói riêng đã đạt nhiều kết quả tích cực. Nhiều người đã chủ động khám sức khỏe tiền hôn nhân, thực hiện sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh; tầm vóc, tuổi thọ của người dân ngày càng tăng…
Học sinh nam và học sinh nữ cùng có cơ hội học tập bình đẳng vì một xã hội công bằng, phát triển bền vững. Trong ảnh: Học sinh Trường Song ngữ Lạc Hồng (phường Trấn Biên) trong giờ thực hành. Ảnh: Hạnh Dung
Tuy nhiên, công tác dân số cũng đang đối mặt với nhiều thách thức. Trong đó có tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh.
Tình trạng đáng báo động
Theo mức tự nhiên, cứ 100 bé gái sinh ra sẽ có khoảng 104-106 bé trai. Thế nhưng, tại Việt Nam, tỷ số này đã vượt xa ngưỡng an toàn. Năm 2020, tỷ lệ giới tính khi sinh là 112,1 bé trai/100 bé gái; đến năm 2024 vẫn duy trì ở mức cao 110,7 bé trai/100 bé gái. Ở một số tỉnh phía Bắc, con số này thậm chí lên tới 120 bé trai/100 bé gái, là mức chênh lệch đáng báo động.
Riêng tại Đồng Nai, tỷ số giới tính khi sinh dao động quanh mức 106-108 bé trai/100 bé gái. Phó Giám đốc Sở Y tế Đồng Nai Lê Quang Trung cho biết: “Nếu tình trạng này kéo dài, trong tương lai không xa, chúng ta sẽ phải đối mặt với tình trạng thừa nam thiếu nữ, kéo theo nhiều hệ lụy xã hội khác như: nạn buôn bán phụ nữ, gia tăng bất bình đẳng giới…”.
Thực tế, tại nhiều trường học trên địa bàn tỉnh Đồng Nai, số lượng học sinh nam đã vượt trội so với số học sinh nữ. Cô Đào Bích Nguyệt, Hiệu trưởng Trường THCS Hoàng Văn Thụ (phường Long Bình) cho biết: Toàn trường có hơn 4 ngàn học sinh, trong đó học sinh nam nhiều hơn học sinh nữ. Trung bình mỗi lớp có 55 học sinh thì có
30-31 em là nam.
Tương tự, tại Trường Tiểu học Phan Đình Phùng (phường Long Bình), theo cô Phạm Thị Dịu, Hiệu trưởng nhà trường, trong tổng số hơn 3,9 ngàn học sinh thì có gần 2,1 ngàn em là nam, hơn 1,8 ngàn em là nữ.
Theo các chuyên gia, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh. Trước hết là tư tưởng “trọng nam khinh nữ”. Nhiều người vẫn quan niệm rằng con trai là người nối dõi tông đường, trụ cột gia đình, trong khi con gái “theo chồng là con người ta” nên phải sinh bằng được con trai.
Ngoài ra, áp lực kinh tế, chi phí nuôi con ngày càng cao khiến nhiều cặp vợ chồng chỉ muốn sinh ít con và mong có con trai cho “chắc ăn”. Không ít người tìm đến các dịch vụ y tế để lựa chọn giới tính thai nhi bằng công nghệ hiện đại, dù pháp luật nghiêm cấm hành vi này.
Một bác sĩ sản khoa tại Đồng Nai chia sẻ: “Có không ít cặp vợ chồng đến hỏi về việc can thiệp để sinh con trai, nhưng chúng tôi luôn giải thích rõ ràng và kiên quyết từ chối. Bởi đây là hành vi vi phạm đạo đức nghề nghiệp và pháp luật”.
Bên cạnh những nguyên nhân chủ quan trên, nhiều cặp vợ chồng không có bất kỳ can thiệp gì cũng chỉ sinh toàn con trai.
Giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh là hành trình dài, đòi hỏi sự vào cuộc mạnh mẽ của cả hệ thống chính trị và toàn dân. Khi định kiến giới được xóa bỏ, khi người dân hiểu rằng giá trị con người không nằm ở giới tính, mà ở nhân cách và năng lực, sẽ là lúc Việt Nam thực sự tiến gần hơn tới một tương lai bền vững, nơi mỗi đứa trẻ được sinh ra đều có quyền bình đẳng để sống, học tập và hạnh phúc.
Phó Giám đốc Sở Y tế Đồng Nai Lê Quang Trung
“Con nào cũng là con”
Để giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, Việt Nam đã đặt mục tiêu đưa tỷ số giới tính khi sinh về dưới 109 bé trai/100 bé gái vào năm 2030. Để đạt được mục tiêu này, bên cạnh việc tăng cường quản lý các cơ sở y tế, điều cốt lõi vẫn là thay đổi nhận thức của người dân.
Tại Đồng Nai, công tác truyền thông, giáo dục về bình đẳng giới được đẩy mạnh ở mọi cấp, mọi ngành. Sở Y tế đã phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo, Hội Liên hiệp phụ nữ tỉnh, các địa phương liên tục tổ chức các buổi tập huấn, nói chuyện chuyên đề về chăm sóc sức khỏe sinh sản và mất cân bằng giới tính khi sinh cho học sinh bậc THCS, THPT. Những buổi trao đổi này giúp học sinh hiểu rõ hơn về giá trị của mỗi giới tính, ý nghĩa của việc sinh con theo quy luật tự nhiên.
“Em thấy con trai hay con gái cũng đều tốt như nhau, quan trọng là đều được yêu thương, chăm sóc và học hành đầy đủ” - em Lê Hoàng Phú Kiệt, Trường THCS Tân Phong (phường Tân Triều) chia sẻ.
Không chỉ trong trường học, nhiều hoạt động tuyên truyền sáng tạo cũng đã được triển khai rộng rãi. Tiêu biểu là Hội thi Vẽ tranh “Là con gái thật tuyệt” do Sở Y tế tỉnh Đồng Nai phát động năm 2025. Hội thi thu hút gần 500 bài dự thi từ 35 trường THCS trên toàn tỉnh. Thông qua từng bức tranh, các em học sinh đã thể hiện cảm xúc, suy nghĩ về hình ảnh người con gái trong đời sống, tôn vinh vai trò và giá trị của phụ nữ trong xã hội hiện đại.
Em Ngô Bảo Phúc, lớp 6/3, Trường THCS Nguyễn Bỉnh Khiêm đoạt giải nhất hội thi tâm sự: “Thông qua bức tranh của mình, em mong rằng bình đẳng giới sẽ được thực hiện tốt, con gái sẽ tự tin thể hiện bản thân, theo đuổi ước mơ của mình để góp phần xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh, văn minh hơn”.
Cô Đào Bích Nguyệt, Hiệu trưởng Trường THCS Hoàng Văn Thụ, đơn vị đoạt giải nhất tập thể, cho biết: “Giáo dục về bình đẳng giới, về giá trị của mỗi giới tính là một phần quan trọng trong chương trình giáo dục của trường. Các em học sinh được khuyến khích nhìn nhận con trai, con gái đều có vai trò như nhau trong gia đình và xã hội”.
Chị Nguyễn Thu Thảo (ngụ phường Trấn Biên) bộc bạch: “Chúng tôi chưa bao giờ nghĩ phải có con trai mới đủ đầy. 2 con gái chăm ngoan, học giỏi, hiếu thảo là niềm tự hào lớn nhất của chúng tôi. Với vợ chồng tôi, đó là hạnh phúc không gì sánh bằng”.
Thực tế cho thấy, khi cha mẹ hiểu rằng “con nào cũng là con” và dành tình yêu thương, chăm sóc công bằng cho các con, thì giới tính của trẻ không còn là vấn đề. Chính sự thay đổi trong tư duy mới là nền tảng bền vững để hướng tới xã hội bình đẳng, hạnh phúc.
Nguồn: Hạnh Dung - Báo và PTTH Đồng Nai