Trước những biến động mãnh mẽ về cơ cấu dân số, mức sinh thấp và quá trình già hóa dân số diễn ra nhanh, tỉnh Đồng Nai xác định công tác dân số là nhiệm vụ chiến lược, lâu dài, gắn với mục tiêu phát triển bền vững. Trao đổi với phóng viên, ThS. Võ Thị Ngọc Lắm – Phó Giám đốc Sở Y tế Đồng Nai đã chia sẻ bức tranh tổng thể về tình hình dân số của tỉnh, những kết quả nổi bật trong năm 2025, cùng các chính sách và định hướng trọng tâm trong giai đoạn mới.
ThS Võ Thị Ngọc Lắm – Phó giám đốc Sở Y tế.
PV: Xin bà cho biết bức tranh tổng thể về tình hình dân số trên địa bàn tỉnh Đồng Nai hiện nay?
ThS. Võ Thị Ngọc Lắm: Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Đồng Nai luôn xác định công tác dân số là nhiệm vụ quan trọng, lâu dài và mang tính chiến lược trong quá trình phát triển kinh tế – xã hội. Trên tinh thần đó, tỉnh đã tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo và huy động sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, trong đó ngành Y tế giữ vai trò nòng cốt, nhằm kiểm soát hiệu quả quy mô, cơ cấu, phân bố dân số và từng bước nâng cao chất lượng dân số, đáp ứng yêu cầu phát triển của tỉnh trong giai đoạn mới.
Sau khi sáp nhập toàn bộ tỉnh Bình Phước vào tỉnh Đồng Nai, tỉnh Đồng Nai mới có quy mô dân số khoảng 4,49 triệu người, thuộc nhóm 5 tỉnh, thành phố đông dân nhất cả nước. Quy mô dân số lớn, cùng với tốc độ đô thị hóa và công nghiệp hóa nhanh, vừa tạo ra lợi thế rất quan trọng về nguồn nhân lực cho phát triển kinh tế – xã hội, vừa đặt ra không ít thách thức trong công tác quản lý dân cư và bảo đảm phát triển bền vững.
Thực tế hiện nay cho thấy, tỉnh Đồng Nai đang đối mặt với nhiều vấn đề dân số đáng quan tâm. Mức sinh của tỉnh đang ở mức thấp và có xu hướng tiếp tục giảm; tỷ số giới tính khi sinh vẫn duy trì ở mức cao, tiềm ẩn nguy cơ mất cân bằng giới tính trong tương lai. Bên cạnh đó, quá trình già hóa dân số diễn ra nhanh, kéo theo nhu cầu ngày càng lớn về chăm sóc sức khỏe (CSSK) người cao tuổi, quản lý các bệnh không lây nhiễm và bảo đảm an sinh xã hội. Những vấn đề này tác động trực tiếp đến sự phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh, đặc biệt là bài toán bảo đảm nguồn nhân lực trong tương lai và nâng cao chất lượng dân số một cách bền vững.
PV: Năm 2025, công tác dân số trên địa bàn tỉnh Đồng Nai đã đạt được những kết quả nổi bật nào, thưa bà?
ThS. Võ Thị Ngọc Lắm: Năm 2025, công tác dân số trên địa bàn tỉnh Đồng Nai tiếp tục đạt nhiều kết quả tích cực, cơ bản hoàn thành và vượt các chỉ tiêu được giao. Tỷ số giới tính khi sinh được duy trì ở mức 108 bé trai/100 bé gái sinh sống; tỷ lệ sàng lọc trước sinh đạt 78%, qua đó góp phần nâng cao chất lượng dân số ngay từ giai đoạn đầu.
Cùng với việc thực hiện các chỉ tiêu, công tác truyền thông, phối hợp liên ngành và nâng cao năng lực đội ngũ làm công tác dân số tiếp tục được chú trọng. Nhiều lớp tập huấn chuyên môn, hàng trăm buổi truyền thông tại cộng đồng, trường học, khu công nghiệp đã góp phần nâng cao nhận thức của người dân, tạo sự đồng thuận xã hội trong thực hiện các mục tiêu dân số.
ThS Võ Thị Ngọc Lắm phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị tổng kết công tác dân số và phát triển tỉnh Đồng Nai năm 2025.
Bên cạnh đó, các chương trình nâng cao chất lượng dân số được triển khai đồng bộ. Đã thực hiện sàng lọc trước sinh cho trên 32.500 phụ nữ mang thai và sàng lọc sơ sinh cho hơn 32.500 trẻ, kịp thời phát hiện, tư vấn và can thiệp sớm các trường hợp nguy cơ dị tật, bất thường bẩm sinh. Các chiến dịch truyền thông lồng ghép cung cấp dịch vụ CSSK sinh sản, kế hoạch hóa gia đình được tổ chức tại các xã vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, giúp gần 1.000 phụ nữ trong độ tuổi sinh sản được tiếp cận các dịch vụ y tế thiết yếu.
Công tác chăm sóc sức khỏe người cao tuổi cũng ghi nhận nhiều chuyển biến rõ nét. Trong năm, toàn tỉnh đã tổ chức khám sức khỏe cho hơn 18.400 người cao tuổi, tăng khoảng 15% so với năm 2024; đồng thời tăng cường quản lý các bệnh không lây nhiễm tại tuyến y tế cơ sở. Hoạt động tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân tiếp tục được đẩy mạnh, với hơn 10.700 lượt vị thành niên, thanh niên được tư vấn, khám sức khỏe, góp phần phòng ngừa sớm các nguy cơ ảnh hưởng đến chất lượng dân số.
PV: Chủ đề của Ngày Dân số Việt Nam năm 2025 là “Đầu tư cho công tác dân số là đầu tư cho phát triển bền vững”. Thời gian qua, tỉnh Đồng Nai đã đầu tư cho công tác dân số như thế nào?
ThS. Võ Thị Ngọc Lắm: Với quan điểm nhất quán “đầu tư cho công tác dân số là đầu tư cho phát triển bền vững”, tỉnh Đồng Nai luôn coi công tác dân số là nhiệm vụ trọng tâm, lâu dài trong chiến lược phát triển kinh tế – xã hội. Việc đầu tư không chỉ thể hiện ở nguồn lực tài chính, mà còn ở việc hoàn thiện thể chế, củng cố tổ chức bộ máy và ban hành các chính sách ổn định, bền vững.
Trên cơ sở đó, tỉnh đã ban hành Kế hoạch hành động giai đoạn 2021–2025 thực hiện Chiến lược Dân số Việt Nam; đồng thời triển khai nhiều chương trình, đề án nhằm giải quyết toàn diện các vấn đề dân số. Sở Y tế đã tham mưu UBND tỉnh trình HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết số 35/2025/NQ-HĐND quy định mức chi bồi dưỡng hằng tháng cho đội ngũ cộng tác viên dân số và Nghị quyết số 36/2025/NQ-HĐND quy định mức hỗ trợ đóng bảo hiểm y tế cho một số đối tượng, trong đó có cộng tác viên dân số, giai đoạn 2026–2030. Đây là những chính sách có ý nghĩa thiết thực, thể hiện sự quan tâm của tỉnh đối với lực lượng trực tiếp triển khai công tác dân số ở cơ sở.
Các chính sách này nhằm kế thừa và phát huy những kết quả đã đạt được, đồng thời tập trung giải quyết hiệu quả các thách thức mới như mức sinh thấp, mất cân bằng giới tính khi sinh, tận dụng cơ cấu dân số vàng, thích ứng với già hóa dân số và nâng cao chất lượng dân số. Qua đó khẳng định rõ quan điểm của tỉnh: đầu tư cho công tác dân số chính là đầu tư cho tương lai phát triển bền vững của Đồng Nai.
PV: Xin bà chia sẻ những khó khăn, thách thức hiện nay và định hướng trọng tâm trong năm 2026?
ThS. Võ Thị Ngọc Lắm: Hiện nay, công tác dân số trên địa bàn tỉnh Đồng Nai đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Nổi bật là mức sinh thấp, hiện đạt khoảng 1,79 con/phụ nữ và có xu hướng tiếp tục giảm; tỷ số giới tính khi sinh dao động từ 108–109 bé trai/100 bé gái; quá trình già hóa dân số diễn ra nhanh, tạo áp lực lớn đối với hệ thống y tế và an sinh xã hội. Mặc dù chất lượng dân số từng bước được cải thiện, song vẫn chưa đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới.
Trước thực tế đó, năm 2026, tỉnh Đồng Nai xác định tiếp tục triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm ổn định quy mô, cơ cấu và nâng cao chất lượng dân số. Cụ thể, tỉnh phấn đấu tăng tỷ suất sinh thô thêm 0,2‰ so với năm 2025; duy trì tỷ số giới tính khi sinh ở mức 108 bé trai/100 bé gái sinh sống; nâng tỷ lệ người cao tuổi được khám sức khỏe định kỳ ít nhất một lần mỗi năm lên 76%; tỷ lệ nam, nữ thanh niên được tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn đạt 74%; tỷ lệ sàng lọc trước sinh đạt 62%, sàng lọc sơ sinh đạt 86%; đồng thời vận động trên 313.800 người mới sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại.
Đặc biệt, khi Luật Dân số chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2026, đây sẽ là cơ sở pháp lý quan trọng, tạo hành lang vững chắc cho việc triển khai công tác dân số trong giai đoạn mới. Trên cơ sở đó, tỉnh Đồng Nai xác định chuyển mạnh từ tư duy kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển; tập trung giải quyết đồng bộ các vấn đề như mức sinh thấp, già hóa dân số, nâng cao chất lượng dân số và phân bố dân cư hợp lý.
Song song với đó, tỉnh tiếp tục hoàn thiện các điều kiện bảo đảm cho công tác dân số thông qua việc tham mưu thành lập Ban Chỉ đạo công tác Dân số và Phát triển tỉnh Đồng Nai, xây dựng Quy chế hoạt động và triển khai Kế hoạch hành động giai đoạn 2026–2030 thực hiện Chiến lược Dân số Việt Nam, nhằm nâng cao hiệu quả công tác dân số trong thời gian tới.
PV: Xin trân trọng cảm ơn ThS. Võ Thị Ngọc Lắm!
Bích Ngọc (thực hiện)