Hiến máu là khi một người tự nguyện cho máu của mình để dùng cho mục đích nghiên cứu, cấp cứu, điều trị cho bệnh nhân. Đây là một hành động cao cả, một nghĩa cử cao đẹp của toàn xã hội.
Ngày 7/4/2000, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 43/2000/QĐ-TTg về vận động và khuyến khích nhân dân hiến máu tình nguyện và lấy ngày 07 tháng 4 hàng năm là ngày Toàn dân hiến máu tình nguyện. Trong những năm qua, phong trào “toàn dân hiến máu” đã lan tỏa và ngày một khẳng định ý nghĩa thực chất với sự tham gia rộng rãi của các tầng lớp nhân dân. Hiến máu là một nghĩa cử cao đẹp, xuất phát từ trách nhiệm và lòng nhân ái của người đối với người. Tuy nhiên, vẫn có nhiều người thắc mắc rằng hiến máu có ảnh hưởng xấu tới sức khỏe hay không?
Đầu tiên hãy cùng tìm hiểu về thành phần và chức năng của máu.
Máu là một chất lỏng lưu thông trong hệ tuần hoàn của cơ thể. Máu gồm hai thành phần chính là các tế bào máu và huyết tương.
Các tế bào máu bao gồm hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu, chúng đều được sinh ra tại tủy xương. Hồng cầu chiếm số lượng nhiều nhất, làm nhiệm vụ vận chuyển khí oxy từ phổi đến các mô và nhận khí cacbonic từ các mô tới phổi để đào thải. Đời sống trung bình của hồng cầu là 120 ngày.
Tiếp theo là bạch cầu, chúng có chức năng bảo vệ cơ thể bằng cách phát hiện và tiêu diệt các "vật lạ” gây bệnh. Có nhiều loại bạch cầu khác nhau với đời sống từ một tuần đến vài tháng.
Cuối cùng là tiểu cầu, chúng là những mảnh tế bào rất nhỏ tham gia vào chức năng cầm máu bằng cách tạo các cục máu đông bịt các vết thương ở thành mạch máu. Ngoài ra, tiểu cầu còn làm cho thành mạch mềm mại, dẻo dai nhờ chức năng làm "trẻ hóa” tế bào nội mạc. Đời sống của tiểu cầu khoảng 7 – 10 ngày.
Huyết tương là phần dung dịch có màu vàng, thành phần chủ yếu là nước; ngoài ra còn có nhiều thành phần khác như: kháng thể, đạm, mỡ, đường, vitamin, muối khoáng…
Lượng máu ở người khỏe mạnh tương đối ổn định và phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tuổi, giới, cân nặng... Lượng máu tỷ lệ thuận với trọng lượng cơ thể, mỗi người có trung bình từ 70 - 80ml máu/kg cân nặng.
Người hiến máu sẽ được nhân viên y tế kiểm tra sức khỏe trước khi hiến máu.
Hiến máu theo đúng hướng dẫn không ảnh hưởng tới sức khỏe
Hiến máu theo hướng dẫn của cán bộ y tế không ảnh hưởng xấu tới sức khỏe. Điều đó đã được chứng minh bằng các cơ sở khoa học và cơ sở thực tế.
Theo khoa học, các thành phần máu chỉ có đời sống nhất định và được thay thế hàng ngày (ví dụ hồng cầu trong cơ thể có đời sống khoảng 120 ngày và được thay thế bởi hồng cầu mới…). Cho đi dưới 1/10 lượng máu trong cơ thể thì không ảnh hưởng tới sức khoẻ. Nhiều công trình nghiên cứu đã chứng minh rằng, sau khi hiến máu, các chỉ số máu có thay đổi chút ít nhưng vẫn nằm trong giới hạn sinh lý bình thường không hề gây ảnh hưởng đến các hoạt động thường ngày của cơ thể.
Thực tế đã có hàng triệu người hiến máu nhiều lần mà sức khỏe vẫn hoàn toàn tốt. Trên thế giới có người hiến máu trên 400 lần. Ở Việt Nam, người hiến máu nhiều lần nhất đã hiến hơn 100 lần, sức khỏe hoàn toàn bình thường.
Qua đó cho thấy, hiến máu đúng cách không ảnh hưởng xấu tới sức khỏe.
Tham gia hiến máu là một cách để bạn kiểm tra sức khoẻ
Theo quy định của Bộ Y tế, người hiến máu phải có đủ tiêu chuẩn về tuổi, sức khỏe và các điều kiện khác. Cụ thể:
Về tuổi, từ đủ 18 tuổi đến 60 tuổi.
Về sức khỏe, là người có cân nặng ít nhất là 42kg đối với nữ, 45kg đối với nam được phép hiến máu toàn phần. Người có cân nặng ít nhất là 50kg được phép hiến một hoặc nhiều thành phần máu bằng gạn tách. Không mắc các bệnh mạn tính, cấp tính về thần kinh, tâm thần, hô hấp, tuần hoàn, tiết niệu, tiêu hoá, gan mật, nội tiết, máu và tổ chức tạo máu, bệnh hệ thống, bệnh tự miễn, tình trạng dị ứng nặng; không có tiền sử lấy, hiến, ghép bộ phận cơ thể người; không nghiện ma tuý, rượu; không có các khuyết tật nặng và đặc biệt theo quy định tại Luật Người khuyết tật; không sử dụng một số thuốc có nguy cơ gây đột biến di truyền theo quy định của Bộ Y tế; không mang thai, không mắc các bệnh lây truyền qua đường máu, đường tình dục tại thời điểm đăng ký hiến máu.
Huyết áp tối đa trong khoảng từ 100 mmHg đến dưới 160 mmHg và tối thiểu trong khoảng từ 60 mmHg đến dưới 100 mmHg; Mạch trong khoảng từ 60 đến 90 lần/phút. Không có một trong các biểu hiện: gầy, sút cân nhanh (trên 10% cân nặng cơ thể trong thời gian 6 tháng); da xanh, niêm mạc nhợt; hoa mắt, chóng mặt; vã mồ hôi trộm; hạch to xuất hiện nhiều nơi; sốt; phù; ho, khó thở; tiêu chảy; xuất huyết các loại; có các tổn thương, dấu hiệu bất thường trên da.
Tùy theo hiến máu toàn phần hay thành phần máu mà người hiến máu phải làm các xét nghiệm phù hợp, kết quả xét nghiệm phải đạt tiêu chuẩn theo quy định của Bộ Y tế đối với người hiến máu.
Ngoài các tiêu chuẩn trên, việc được hiến máu do bác sĩ khám tuyển chọn người hiến máu xem xét, quyết định.
Mỗi lần hiến máu người hiến máu phải đáp ứng các tiểu chuẩn trên mới được hiến máu. Như vậy, mỗi lần hiến máu, người hiến máu sẽ được cán bộ y tế kiểm tra sức khỏe, bao gồm: khám sức khỏe, đo huyết áp, nhịp tim…và được xét nghiệm trước hiến máu. Chính vì thế, hiến máu ngoài là nghĩa cử cao đẹp, giúp đỡ nhiều người, còn là một cách để kiểm tra sức khỏe của chính bản thân mình.
BS. Hồ Thị Hồng
CDC Đồng Nai