Bệnh Parkinson (còn gọi là bệnh liệt run) là một bệnh lý thần kinh, bệnh gây ra các rối loạn vận động khiến người bệnh khó khăn trong cử động, giữ thăng bằng và kiểm soát cơ, thậm chí có thể mất đi một số chức năng vật lý bình thường. Hiện nay chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn, nhưng việc phát hiện sớm, điều trị kịp thời giúp kiểm soát triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng, làm chậm tiến triển của bệnh và có thể cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống người bệnh.
Phát hiện, điều trị sớm giúp cải thiện chất lượng cuộc sống
BS.CKI Lê Thành Nhân - Khoa Nội thần kinh, Bệnh viện Đại học Y dược Shing Mark cho hay, hiện nay nhận thức của bệnh nhân về bệnh Parkinson đã được cải thiện đáng kể nhờ sự phát triển của công nghệ thông tin và truyền thông. Mặc dù hiện nay chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn, nhưng việc bệnh nhân được phát hiện, điều trị sớm giúp kiểm soát triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng và làm chậm tiến triển của bệnh, từ đó cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống.
Đơn cử như trường hợp bệnh nhân H.K.N., (63 tuổi, ngụ phường Tam Hoà, TP. Biên Hoà), khi có triệu chứng như: run, run khi nghỉ, triệu chứng run mất khi vận động có chủ ý, tiếp đến là chậm vận động, mất ngủ nên ông đã đến Bệnh viện Đại học Y dược Shing Mark kiểm tra. Kết quả ông bị bệnh Parkinson phải nhập viện điều trị. Ông N. cho biết, trước khi nhập viện các triệu chứng này thường xuất hiện, lo sợ nên ông đi khám. Rất may do ông đến sớm và tuân thủ điều trị nên bệnh của ông ngày càng cải thiện tốt.
Run tay là triệu chứng thường gặp ở bệnh nhân Parkinson. Ảnh minh họa từ internet.
Theo BS Nhân, bên cạnh việc phát hiện, điều trị sớm mang lại nhiều kết quả tốt, trong thời gian vừa qua bệnh viện ghi nhận một vài trường hợp đến khám và điều trị muộn. Nguyên nhân do các triệu chứng không rõ ràng và dễ nhầm lẫn với triệu chứng lão hóa thông thường. Việc phát hiện muộn bệnh gây ra nhiều khó khăn trong điều trị và ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe cũng như chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.
Giảm hiệu quả điều trị: trong giai đoạn muộn, các triệu chứng của bệnh Parkinson trở nên nghiêm trọng hơn, khiến việc kiểm soát bằng thuốc trở nên kém hiệu quả. Điều này có thể dẫn đến việc phải sử dụng liều thuốc cao hơn hoặc kết hợp nhiều loại thuốc, tăng nguy cơ tác dụng phụ, tăng chi phí điều trị.
Tăng nguy cơ biến chứng: rối loạn nuốt, suy giảm trí nhớ, trầm cảm, rối loạn vận động nặng... Giảm chất lượng cuộc sống, bệnh tiến triển gây khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày (khó khăn trong việc đi lại, giao tiếp, tự chăm sóc), giảm khả năng độc lập, tăng khả năng phụ thuộc vào người khác.
Tăng gánh nặng tài chính và tâm lý: việc điều trị muộn đòi hỏi các biện pháp can thiệp phức tạp và tốn kém hơn, gây áp lực tài chính và tâm lý cho cả bệnh nhân và gia đình.
Chưa có phương pháp phòng ngừa hoàn toàn
Trong những năm gần đây, tỷ lệ người mắc bệnh Parkinson đang có xu hướng tăng lên. Theo tổ chức Y tế thế giới (WHO), số người mắc bệnh Parkinson tăng gấp đôi trong 25 năm qua, với hơn 8,5 triệu người mắc bệnh vào năm 2019, và số ca tử vong liên quan cũng tăng hơn 100% so với năm 2000. Dự báo cho thấy số người mắc bệnh Parkinson sẽ tiếp tục tăng trong tương lai. Cụ thể, một nghiên cứu dự đoán rằng đến năm 2050, số người mắc bệnh này sẽ đạt 25,2 triệu, tăng 112% so với năm 2021.
Theo BS Nhân, hiện nay chưa có phương pháp phòng ngừa hoàn toàn bệnh Parkinson, vì nguyên nhân chính xác gây ra bệnh vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, một số biện pháp có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh hoặc làm chậm tiến triển của bệnh như:
Duy trì lối sống lành mạnh: tập thể dục thường xuyên, ngủ đủ giấc và tránh căng thẳng giúp tăng cường sức khỏe tổng thể và hỗ trợ chức năng não bộ.
Hạn chế tiếp xúc với chất độc hại: thuốc trừ sâu, diệt cỏ, các chất gây ô nhiễm môi trường khác.
Khám sức khỏe định kỳ: thực hiện khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và có biện pháp can thiệp kịp thời.
BS Nhân cũng khuyến cáo, khi xuất hiện các triệu chứng vận động như: run khi nghỉ ở tần số 3- 6 Hz, thường xuất hiện ở ngọn chi (ngón tay và cổ tay) một bên với hình ảnh đặc trưng là bàn tay vê thuốc (pill-rolling).
Chậm vận động: mất các động tác tự nhiên của nét mặt, của chân tay, nhất là khi cử động. Mất vẻ biểu lộ tình cảm, nét mặt như người mang mặt nạ, ít chớp mắt. Cứng đờ: là một trong các triệu chứng quan trọng nhất, chân tay cứng ở tất cả các nhóm cơ, đi lại khó, sờ nắn các cơ thấy chắc, cứng. Loạn trương lực cơ (dystonia) ở ngọn chi chi trên hay chi dưới có thể xuất hiện trong giai đoạn sớm của bệnh. Rối loạn dáng đi với những bước đi nhỏ, lê bước và có xu hướng xoay người nguyên khối. Các bất thường về thăng bằng và tư thế có xu hướng tăng lên khi bệnh tiến triển.
Đối với các triệu chứng không vận động gồm: Rối loạn giấc ngủ, rối loạn chức năng thần kinh thực vật (hạ huyết áp tư thế, táo bón, tiểu gấp, tiểu không tự chủ, vả mồ hôi…). Rối loạn cảm giác: (tê, đau hoặc dị cảm, mất khứu giác). Rối loạn tâm thần kinh (trầm cảm, lo âu, thờ ơ, ảo giác, suy giảm chức năng nhận thức). Người nhà nên đưa bệnh nhân đến bác sĩ chuyên khoa thần kinh để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp.
Bên cạnh đó, người bệnh cần tuân thủ phác đồ điều trị, sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý ngưng hoặc thay đổi liều lượng mà không có sự đồng ý của bác sĩ. Duy trì hoạt động thể chất, tập thể dục thường xuyên giúp cải thiện khả năng vận động, thăng bằng và sức khỏe tổng thể. Tham gia các nhóm hỗ trợ, chia sẻ kinh nghiệm và tìm kiếm sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè để giảm căng thẳng và tăng cường tinh thần.
Sao Mai