Bệnh không lây nhiễm (BKLN) hiện đang có xu hướng gia tăng, là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và là gánh nặng về kinh tế cho xã hội. Vì vậy, việc sàng lọc, phát hiện sớm để quản lý BKLN ngay từ tuyến y tế cơ sở rất quan trọng, góp phần giúp người bệnh giảm các biến chứng nặng, qua đó tiết kiệm chi phí trong điều trị.
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), BKLN là các bệnh không lây từ người sang người hay còn gọi là bệnh mãn tính, bệnh tiến triển trong thời gian dài và chậm. Bốn loại BKLN chính là bệnh tim mạch (như nhồi máu cơ tim và đột quỵ), ung thư, bệnh hô hấp mạn tính (như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và hen phế quản) và đái tháo đường, rối loạn tâm thần.
BS.CKI Đồng Minh Hùng – Khoa Phòng, chống bệnh không lây nhiễm, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Đồng Nai (CDC Đồng Nai) cho hay: “Hầu hết các BKLN phải dùng thuốc suốt đời. BKLN đang trở thành gánh nặng của toàn xã hội, chiếm 74% gánh nặng bệnh tật và đây là nguyên nhân trực tiếp gây nên tình trạng quá tải bệnh viện, gia tăng nghèo đói và áp lực lên sự phát triển kinh tế, xã hội. Với đặc tính BKLN có biểu hiện và triệu chứng bệnh âm thầm, dai dẳng, ít đau đớn cấp tính nên nhiều người dân vẫn còn rất chủ quan. Phần lớn người mắc các BKLN được phát hiện khi biểu hiện bệnh quá nặng. Đây là nguyên nhân khiến BKLN trở thành gánh nặng sức khỏe cho người bệnh và xã hội. Vì vậy việc sàng lọc, phát hiện sớm và quản lý tốt ở tuyến cơ sở sẽ là cách hỗ trợ tốt nhất cho người bệnh và cộng đồng”.
Để giúp người dân kịp thời phát hiện BKLN trong cộng đồng, những năm qua, ngành y tế đã triển khai thực hiện hiệu quả Quyết định số 376/2015/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về Chiến lược quốc gia phòng, chống bệnh ung thư, tim mạch, đái tháo đường, phổi tắc nghẽn mạn tính, hen phế quản và các BKLN giai đoạn 2015-2025.
Người dân đăng ký nhận thuốc ở Trạm y tế xã Xuân Định (H.Xuân Lộc).
BS.CKI Dương Cường – Trưởng khoa phòng chống BKLN, CDC Đồng Nai chia sẻ, hiện tại mạng lưới phòng chống BKLN đã và đang được củng cố từ tuyến tỉnh, huyện và phường xã, với đầu mối là CDC Đồng Nai. Hàng năm, CDC Đồng Nai phối hợp với các bệnh viện trong tỉnh hướng dẫn triển khai các hoạt động như tập huấn nghiệp vụ cho y tế xã phường; mở lớp bồi dưỡng chuyên môn, kỹ thuật xét nghiệm, nâng cao năng lực cho cán bộ làm công tác điều trị, quản lý BKLN. Bên cạnh đó, phối hợp với Trung tâm y tế các địa phương thường xuyên chỉ đạo, đôn đốc, hướng dẫn các trạm y tế về thực hiện nhiệm vụ dự phòng, phát hiện, quản lý điều trị BKLN.
Theo đó, nhiều hoạt động nhằm phát hiện sớm, quản lý BKLN được triển khai theo định kỳ như: Khám sàng lọc, phát hiện sớm về các rối loạn chức năng liên quan đến rượu bia; đẩy mạnh các hoạt động khám, tư vấn và điều trị tăng huyết áp, đái tháo đường được triển khai hàng ngày cho người dân tại các cơ sở y tế. Tiếp tục thu dung bệnh nhân mới, lập bệnh án, duy trì quản lý, theo dõi điều trị cho bệnh nhân tâm thần phân liệt và động kinh; Khám, cấp thuốc điều trị cho bệnh nhân tâm thần phân liệt, động kinh, trầm cảm; Thu thập, ghi nhận những ca bệnh ung thư mới phát hiện, ghi nhận giai đoạn bệnh từ các khoa Ung bướu, khoa Giải phẫu bệnh của bệnh viện tuyến tỉnh, bệnh viện khu vực; Tổ chức triển khai điều tra, giám sát chất lượng muối i-ốt hộ gia đình, triển khai khám sàng lọc bướu cổ cho học sinh từ 8-10 tuổi.
Công tác truyền thông về BKLN cũng được chú trọng với nhiều hình thức qua các phương tiện thông tin đại chúng, phát tài liệu và vãng gia chăm sóc sức khỏe đến người dân. Những hoạt động này được đẩy mạnh vào những ngày Phòng chống tăng huyết áp; Ngày đái tháo đường thế giới…
Theo số liệu thống kê của CDC Đồng Nai, toàn tỉnh có khoảng 180 ngàn bệnh nhân mắc bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường, ung thư, tâm thần. Nhưng số bệnh nhân được quản lý tại trạm y tế rất thấp so với số lượt người trong tỉnh được phát hiện bệnh. Đối với bệnh tăng huyết áp, tuyến xã phường chỉ quản lý gần 25%. “Nguyên nhân là do người dân vẫn còn hạn chế về tác hại cũng như cách phòng tránh BKLN; tâm lý người dân không muốn điều trị tuyến dưới, bệnh nhân tự ý mua thuốc ở ngoài tự điều trị. Thêm vào đó, nhân lực tại các trạm y tế còn thiếu, kiêm nhiệm nhiều công tác chuyên môn khác nhau; thuốc điều trị bệnh tăng huyết áp và đái tháo đường cấp cho trạm y tế chưa đủ số lượng, chủng loại còn ít vì vậy công tác phòng chống BKLN tại trạm chủ yếu chỉ dừng ở khâu tư vấn, khám phát hiện, kê đơn nhưng chưa điều trị thường xuyên cho bệnh nhân...” - BS Cường chia sẻ thêm.
Với mục tiêu khống chế tốc độ gia tăng, tiến tới làm giảm tỷ lệ người mắc các BKLN tại cộng đồng, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh, thời gian tới, ngành y tế tiếp tục củng cố, tăng cường năng lực hệ thống y tế tuyến cơ sở; đẩy mạnh việc quản lý, điều trị các BKLN, bệnh mạn tính, chăm sóc dài hạn tại y tế cơ sở; tăng cường hiệu quả hoạt động phòng chống BKLN theo hướng toàn diện, lồng ghép, dựa vào cộng đồng và huy động sự tham gia của các ban, ngành, đoàn thể. Đồng thời, tăng cường năng lực hệ thống dự phòng, phát hiện sớm, chẩn đoán, điều trị, quản lý các BKLN từ tỉnh đến xã, phường để cung cấp các dịch vụ toàn diện, chuyên sâu và kỹ thuật cao trong chẩn đoán, điều trị bệnh nhân mắc BKLN.
Mai Liên