Trong những năm trở lại đây, các bệnh viện và Trung tâm Y tế trên địa bàn tỉnh đã vươn mình mạnh mẽ, mạnh dạn triển khai thêm nhiều kỹ thuật tiên tiến, chuyên sâu cấp Trung ương ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Nhờ đó đã kịp thời điều trị và cứu sống được nhiều bệnh nhân nguy kịch, giúp bệnh nhân có thêm sự lựa chọn khi đến khám, chữa bệnh, giảm tải cho các bệnh viện tuyến trên.
Bài 1: ECMO và những cuộc hồi sinh kỳ diệu
Trong nhiều năm qua, kỹ thuật ECMO (tuần hoàn ngoài cơ thể) đã trở thành “cứu cánh” cho nhiều bệnh nhân nguy kịch khi tim hoặc phổi không còn hoạt động hiệu quả. Nhờ khả năng thay thế chức năng sống quan trọng trong thời gian ngắn, ECMO đã mở ra cơ hội “hồi sinh” kỳ diệu cho những ca bệnh từng được xem là vô vọng. Tại Đồng Nai, Bệnh viện ĐK Đồng Nai và Thống Nhất đã áp dụng thành công kỹ thuật này cứu sống bệnh nhân từ suy hô hấp, viêm phổi, rồi đến nhồi máu cơ tim cấp nặng.
Đưa bệnh nhân từ “cửa tử” trở về
Trong những năm qua nhờ triển khai thành công kỹ thuật ECMO, các bệnh viện tuyến Trung ương và một số bệnh viện tuyến tỉnh trên cả nước đã kịp thời cứu sống nhiều ca bệnh nguy kịch. Cụ thể như: cứu sống ca bệnh ngưng tim hơn 1 giờ; bệnh nhân COVID-19 nguy kịch; cứu trẻ sơ sinh bị viêm cơ tim cấp; suy hô hấp nặng; nhồi máu cơ tim cấp…
Còn tại Đồng Nai, việc triển khai thành công kỹ thuật này đã cứu sống nhiều bệnh nhân nguy kịch, có tiên lượng tử vong cao trở về với cuộc sống bình thường.
Năm nay là tròn 4 năm, chị N. T. V. (ngụ xã Phú Đông, H. Nhơn Trạch) thoát khỏi “cửa tử” trở về. Vào ngày 4-8-2021, chị V. lúc đó 19 tuổi, mang thai 30 tuần được Trung tâm Y tế H. Nhơn Trạch chuyển đến Trung tâm Hồi sức tích cực người bệnh COVID-19 (Bệnh viện ĐK Thống Nhất) trong tình trạng suy hô hấp nặng, viêm phổi mức độ nguy kịch do SARS-COV-2 bội nhiễm.
Trong quá trình điều trị, tình trạng bệnh nhân khó thở tăng dần, không đáp ứng với oxy mask túi nên được cho thở HFNC. Sau hơn 1 tuần điều trị, đến ngày 12-8, tình trạng bệnh nhân diễn tiến xấu, thở co kéo, bệnh nhân được đặt nội khí quản, thở máy xâm nhập. Bệnh nhân được mổ lấy thai, em bé nặng khoảng 1,7 kg được lấy ra khỏi bụng mẹ an toàn. Sau đó bệnh nhân được đặt máy ECMO, thở máy, siêu lọc máu liên tục, kiểm soát tình trạng mất máu…
Hình ảnh năm 2021 sản phụ N. T. V. được áp dụng đặt máy ECMO được xuất viện.
Với sự tham gia hội chẩn của các chuyên gia đầu ngành hồi sức tích cực, sau gần 3 tuần đặt máy ECMO, sản phụ đã chuyển biến tích cực, tỉnh táo trở lại và được cai máy ECMO, chuyển thở HFNC, thở oxy gọng kết hợp tập phục hồi chức năng hô hấp. Hơn 45 ngày điều trị, tình trạng sản phụ ổn định, không khó thở, có thể tự thở khí trời, đi lại nhẹ nhàng trong phòng cũng như tự sinh hoạt cá nhân và đủ điều kiện ra viện, chăm sóc phục hồi tại nhà.
Nhớ lại ca cấp cứu cho sản phụ V., BS.CKI Lâm Hùng Hạnh - Trưởng khoa Hồi sức tích cực chống độc – Bệnh viện ĐK Thống Nhất chia sẻ: “Đây là ca bệnh khó và cũng rất khó quên. Vì bệnh nhân điều trị khá lâu (45 ngày) do suy hô hấp nặng, viêm phổi, tính mạng của 2 mẹ con đều bị đe doạ nghiêm trọng. May mắn sản phụ được cứu sống nhờ đặt máy ECMO”.
Còn mới đây, dưới sự hỗ trợ của các chuyên gia Bệnh viện Chợ Rẫy TP. Hồ Chí Minh, các bác sĩ Bệnh viện ĐK Đồng Nai đã đặt máy ECMO cứu sống nam bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim cấp cực nặng. Đây là lần đầu tiên bệnh viện thực hiện thành công kỹ thuật này.
Đó là bệnh nhân H.Đ.K. (46 tuổi, ngụ phường Tân Mai, TP. Biên Hòa). Tối ngày 19-4, anh K. thấy choáng váng, tay chân bủn rủn, không bước đi nổi nên anh K. nhờ bạn đưa về nhà. Đến sáng ngày hôm sau, tình trạng giống như ngày hôm qua không cải thiện mà càng yếu hơn, vợ của anh mới đưa anh K. đi cấp cứu tại Bệnh viện ĐK Đồng Nai.
Sau khi thăm khám, hội chẩn bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim cấp, có choáng tim tiên lượng tỷ vong trên 90%. Ngay sau đó bệnh nhân được can thiệp đặt Sten mạch vành và đặt máy tạo nhịp tạm thời. Tuy nhiên, tình trạng huyết áp của anh không cải thiện, bệnh nhân rơi vào tình trạng suy tim cấp, huyết áp tụt rất nhiều, gây tổn thương thận, gan, não...
BS. CKII Đào Nguyễn Minh Châu - Trưởng khoa Hồi sức tích cực chống độc, Bệnh viện ĐK Đồng Nai, người tham gia cứu sống bệnh nhân K. cho hay, lúc đầu chỉ nghĩ bệnh nhân suy tim cấp trên nền nhồi máu cơ tim cấp, bệnh nhân được lọc máu liên tục. Tuy nhiên, trong quá trình lọc máu liên tục gần 24 giờ, huyết áp không cải thiện, bệnh nhân mệt rất nhiều, mặc dù có sử dụng thuốc vận mạch cao. Trước tình trạng nguy kịch của bệnh nhân, bệnh viện đã hội chẩn khẩn cấp với các chuyên gia của Bệnh viện Chợ Rẫy TP. Hồ Chí Minh và quyết định đặt máy ECMO để cứu sống bệnh nhân.
“Tim có nhiệm vụ cung cấp máu, cung cấp oxy và dưỡng chất để nuôi các cơ quan, nhưng tim của bệnh nhân đang ở tình trạng quá mệt, không thể cung cấp được, tình trạng này kéo dài thì các cơ quan khác sẽ bị suy theo. Do đó, bệnh nhân cần phải đặt máy ECMO để hỗ trợ tim ngoài cơ thể, nhằm duy trì hoạt động các cơ quan và chờ cho đến khi trái tim hồi phục, lúc đó mới ngưng máy để cho trái tim hoạt động trở lại bình thường”– BS Châu nói.
Bác sĩ thăm khám cho bệnh nhân K.
Sau khi đặt máy ECMO, bệnh nhân chuyển về Bệnh viện Chợ Rẫy tiếp tục chạy máy, một tuần sau bệnh nhân cai được máy mới chuyển về lại Bệnh viện ĐK Đồng Nai theo dõi.
Bệnh nhân K. cho biết, kể từ lúc đặt máy ECMO cho đến khi được chuyển lên điều trị trên Bệnh viện Chợ Rẫy, TP. Hồ Chí Minh trong tình trạng mê man và 10 ngày mới dần tỉnh lại. “Tôi không nghĩ mình lại bị nặng như vậy, vì các bác sĩ tiên lượng trên 90% là không qua khỏi. May mắn nhờ đội ngũ y bác sĩ của 2 bệnh viện tận tình cứu chữa, giúp tôi vượt qua “cửa tử” để tôi được ngồi nói chuyện như ngày hôm nay” – anh K. chia sẻ.
Kỹ thuật tiên tiến, phức tạp
Giới chuyên gia đánh giá ECMO là kỹ thuật tiên tiến nhất trong hồi sức cấp cứu tích cực hiện nay. Song, cũng là một kỹ thuật phức tạp và khó. Lý giải về điều này, bác sĩ Đào Nguyễn Minh Châu cho biết, ECMO là máy rất phức tạp, có kết hợp liên tâm, đặt các kim vào mạch máu lớn phải chính xác tới vị trí gần tim. Trong quá trình chạy máy cần phải điều chỉnh các rối loạn đông máu, công tác kiểm soát nhiễm khuẩn, siêu âm tim, đánh giá về huyết áp… Đặc biệt, cần sự phối hợp nhiều chuyên khoa như: Can thiệp tim mạch, Ngoại lồng lực tim mạch, Huyết học, Kiểm soát nhiễm khuẩn và khoa Hồi sức tích cực chống độc mới có thể chạy được một ca ECMO.
Để thực hiện được kỹ thuật này, bệnh viện đã cử đội ngũ điều dưỡng, bác sĩ lên Bệnh viện Chợ Rẫy TP. Hồ Chí Minh đào tạo. Do đây là ca đầu tiên được triển khai tại bệnh viện, nên có sự hỗ trợ của Bệnh viện Chợ Rẫy.
Trong quá trình bệnh nhân chạy máy ECMO ở Bệnh viện Chợ Rẫy, đội ngũ điều dưỡng và bác sĩ của Bệnh viện ĐK Đồng Nai cũng tham gia kết hợp vừa học vừa làm, để tích luỹ chuyên môn, kinh nghiệm cho những ca bệnh sau này.
Hình ảnh máy ECMO tiên tiến đã cứu sống được nhiều bệnh nhân nguy kịch.
Cũng theo bác sĩ Châu, ECMO chỉ định những trường hợp suy tim, nhồi máu cơ tim cấp, huyết áp tụt không cải thiện với các điều trị nội khoa, thuyên tắc phổi nặng gây tụt huyết áp, hoặc là những ca tổn thương phổi cấp, hoặc là viêm cơ tim... Hướng tới cũng là cầu nối trong vấn đề ghép tạng, hay những ca tổn thương chết não, huyết áp tụt nhưng các cơ quan như thận, các cơ quan khác còn có thể hiến được cho những bệnh nhân khác.
Trong trường hợp này bệnh nhân được duy trì máy ECMO để sống, duy trì các cơ quan đó cho đến thời điểm ghép thận, ghép tạng cho các bệnh nhân được hiến tạng.
“Trước đây, ECMO chỉ được thực hiện tại các bệnh viện tuyến Trung ương, hiện nay kỹ thuật này có thể thực hiện thành công tại các bệnh viện tuyến tỉnh. Điều này mở ra nhiều cơ hội cho người bệnh, đặc biệt là những bệnh nhân nặng và nguy kịch” – bác sĩ Châu chia sẻ thêm.
BS. CKII Nguyễn Văn Bình - Phó giám đốc Sở Y tế cho biết, ngành Y tế Đồng Nai có 2 bệnh viện được xếp cấp khám, chữa bệnh chuyên sâu, đó là Bệnh viện ĐK Đồng Nai và Bệnh viện ĐK Thống Nhất. Thời gian qua, các bệnh viện đã triển khai thành công kỹ thuật tiên tiến, chuyên sâu kịp thời cứu sống được nhiều bệnh nhân nguy kịch. Nhằm phát huy và giữ vững những kết quả đạt được, thời gian tới, ngành Y tế sẽ xây dựng triển khai các trung tâm chuyên sâu tại Bệnh viện ĐK Đồng Nai như: Tim mạch, Ung bướu.
Chẳng hạn về Trung tâm Tim mạch, khi bệnh viện có các chuyên khoa Ngoại lồng ngực – tim mạch, Tim mạch can thiệp, Nội tim mạch, các khoa hợp lại với nhau trở thành một trung tâm thì tổ chức hoạt động tốt hơn. Từ đó, không chỉ nâng cao hiệu quả điều trị, còn tạo điều kiện thuận lợi hơn trong việc theo dõi, chăm sóc và hỗ trợ người bệnh trong suốt quá trình điều trị. “Để triển khai được kỹ thuật mới hay thành lập trung tâm chuyên sâu phải đảm bảo được 3 yếu tố như: cơ sở hạ tầng; máy móc, trang thiết bị, vật tư y tế, thuốc; đội ngũ y, bác sĩ được đào tạo đủ các điều kiện hành nghề theo quy định Luật khám chữa bệnh” – bác sĩ Bình nói.
Sao Mai
* Bài 2: Mổ nội soi - bước tiến mới trong phẫu thuật xâm lấn tối thiểu