Không phát hiện bằng không lây nhiễm (hay còn gọi k=k) có nghĩa là người có HIV được điều trị bằng thuốc kháng virus (ARV) hằng ngày theo chỉ định của bác sĩ đến mức đạt được và duy trì tải lượng vi rút không phát hiện dưới 200 bản sao/ml, sẽ thực sự không có nguy cơ lây truyền qua đường tình dục cho bạn tình âm tính. Đây là một phát hiện mới về lợi ích của thuốc ARV.
Hiệu quả của việc tuân thủ điều trị ARV
TS-BS. Đỗ Hữu Thủy, Cục phòng chống HIV/AIDS cho biết với việc phát hiện lợi ích của thuốc ARV đã đem lại và thay đổi cuộc đời của những người sống chung với HIV cũng như bạn bè và gia đình của họ. Tiếp cận điều trị ARV sớm, duy trì điều trị và tải lượng vi rút dưới ngưỡng phát hiện sẽ giúp họ có thể sống lâu hơn, sống khỏe mạnh hơn, có thể sinh con mà không còn lo sợ lây nhiễm HIV cho bạn tình.
Bác sĩ Nguyễn Giỏi, Trưởng khoa phòng chống HIV/AIDS Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Đồng Nai cho biết, số người nhiễm HIV trên địa bàn tỉnh ước tính có khoảng 6.012 người trong đó có 4.933 trường hợp đã được quản lý tại địa phương. Những năm gần đây đường lây truyền HIV đang có sự thay đổi mạnh, trong đó lây nhiễm qua đường tình dục tăng nhanh, trở thành phương thức lây truyền HIV chủ yếu chiếm hơn 60%. Vì vậy việc duy trì, tuân thủ điều trị đối với bệnh nhân HIV/AIDS vô cùng quan trọng, đảm bảo cho nồng độ vi rút trong máu của bệnh nhân đạt dưới ngưỡng phát hiện (200 bản sao/ml máu), thì sẽ không có nguy cơ lây lan qua đường tình dục cho bạn tình âm tính. Hiện nay tỷ lệ bệnh nhân tuân thủ điều trị tốt tại các phòng khám trên địa bản tỉnh đảm bảo ngưỡng không lây nhiễm đạt tới gần 95%.
Bệnh nhân nhận thuốc ARV tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh.
Điển hình như trường hợp chị Nguyễn Thị A. (ở huyện Trảng Bom, Đồng Nai) được đưa vào chương trình điều trị uống thuốc ARV cách đây 5 năm. Ngày đầu bước vào điều trị tình trạng sức khỏe của chị A. rất yếu, bị nấm vòm miệng, ho kéo dài. Qua quá trình điều trị bằng thuốc ARV đều đặn, chế độ dinh dưỡng hợp lý, đặc biệt là tâm lý luôn thoải mái, vì vậy tải lượng vi rút của chị A. lúc nào cũng dưới ngưỡng phát hiện. Cách đây 2 năm chị A. lập gia đình và có một bé gái, và điều hạnh phúc nhất đó là con gái và chồng của chị hoàn toàn khỏe mạnh không bị nhiễm HIV.
Cũng nhờ tuân thủ điều trị thuốc ARV theo chỉ định của bác sĩ, anh Lê Văn L. cảm thấy sức khỏe của mình rất tốt và quan trọng là anh đã lập gia đình, có con mà không lây nhiễm căn bệnh thế kỷ này đến vợ và con mình.
Những bằng chứng khoa học về K=K
Cộng đồng y khoa và khoa học toàn cầu đi tiên phong trong nghiên cứu và điều trị HIV/AIDS đã công bố tại Hội nghị Quốc tế lần thứ 9 về AIDS tại Paris tháng 7-2017, rằng “một mức tải lượng virut HIV không phát hiện được có nghĩa là HIV không còn khả năng lây truyền”.
Nghiên cứu thứ nhất được thực hiện trên 1.763 cặp dị nhiễm HIV ở châu Phi, châu Á và châu Mỹ (cặp dị nhiễm tức là 1 người nhiễm HIV còn 1 người không nhiễm HIV) trong thời gian từ năm 2005 đến 2015. Trong số này có tới 97% quan hệ tình dục khác giới. Báo cáo đánh giá cuối kỳ vào năm 2016 đã kết luận: “Không có người nào bị lây nhiễm HIV khi bạn tình nhiễm HIV của họ có tải lượng HIV-1 bị ức chế dưới 200 bản sao/ml máu và duy trì ổn định ở những người tham gia nghiên cứu”.
Nghiên cứu thứ 2 được thực hiện ở 1.166 cặp bạn tình có huyết thanh HIV trái dấu ở 14 quốc gia châu âu, trên nhóm người quan hệ tình dục khác giới và đồng giới nam (MSM) từ năm 2010, tổng cộng 58.000 lần quan hệ tình dục mà không dùng bao cao su. Kết quả là không có trường hợp nào lây nhiễm HIV từ bạn tình của họ
Nghiên cứu thứ 3 được thực hiện ở 3 nước Australia, Brazil và Thái Lan trên 358 cặp bạn tình có huyết thanh HIV trái dấu ở nhóm quan hệ tình dục đồng giới nam, thời gian thực hiện từ năm 2012, kết quả không có người nào lây nhiêm HIV dù họ không sử dụng bao cao su hay uống thuốc dự phòng trước phơi nhiễm.
Tuy nhiên K=K hiện nay chỉ áp dụng cho lây truyền qua đường tình dục chưa áp dụng cho đường máu cũng như đường lây truyền từ mẹ sang con.
Điều dưỡng Nguyễn Thị Hồng Lam, khoa HIV/AIDS Trung tâm Kiểm soát bệnh tật cho biết, mặc dù đối với những người nhiễm HIV tải lượng vi rút dưới 200 bản sao/ml thì không có nguy cơ lây nhiễm HIV cho bạn tình của mình tuy nhiên đối với các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác như lậu, giang mai, nấm… thì không thể ngăn ngừa, chính vì vậy để đảm bảo an toàn tốt nhất nên kết hợp sử dụng bao cao su, còn đối với những cặp gia đình muốn có con cần điều trị triệt để các bệnh lây truyền qua đường tình dục nếu có.
Thanh Tú