Alzheimer là một căn bệnh gây ra tình trạng mất trí nhớ, mất các chức năng nhận thức, làm ảnh hưởng nhiều đến chất lượng sống và làm việc của người bệnh. Đây là sự lão hóa bất bình thường. Tuy nhiên, bệnh Alzheimer khác với hiện tượng suy giảm trí nhớ thông thường ở người già.
Nguyên nhân và triệu chứng của bệnh
Theo BS.CKI Mạc Văn Trình – Phó trưởng khoa Nội Thần kinh, Bệnh viện ĐK Thống Nhất (Đồng Nai), nguyên nhân gây ra bệnh Alzheimer là do quá trình lão hóa bất thường và sự tăng lên của tuổi tác, bắt đầu từ khoảng 65 tuổi. Một số ít trường hợp phát hiện bệnh từ năm 40 tuổi. Bệnh thường liên quan đến nhóm người có tiếp xúc với độc chất như thủy ngân, người bị đái tháo đường, bị stress, căng thẳng và phiền muộn kéo dài, cholesterol cao, hút thuốc lá, sống khép kín, cũng có trường hợp không tìm ra nguyên nhân hay yếu tố nguy cơ.
Triệu chứng thường gặp của bệnh Alzheimer, trước tiên là sự sa sút trí nhớ và khả năng nhận thức, khó khăn diễn đạt bằng ngôn ngữ, nói và viết; khó khăn trong các cuộc trò chuyện thông thường; thường xuyên thay đổi hành vi, tâm trạng hay tính cách; thường nhầm lẫn thời gian hoặc địa điểm; có khi đặt đồ vật sai vị trí và không thể nhớ lại mình đã từng làm gì; giảm khả năng phối hợp vận động phức tạp, dễ bị té ngã.
Biến chứng của bệnh Alzheimer
Bệnh Alzheimer có thể gây ra một số các biến chứng như: Mất trí nhớ và rối loạn ngôn ngữ, suy giảm khả năng phán đoán và những thay đổi nhận thức khác do hội chứng này gây ra có thể gây khó khăn trong việc điều trị các bệnh lý khác.
Bác sĩ Trình cho hay, một bệnh nhân Alzheimer có thể: Do mất trí nhớ nên không thông báo với người khác rằng họ đang bị đau, ví dụ như đau răng, bị bỏng, bị lở loét…; không thể tuân thủ thuốc khi điều trị; khi có tác dụng phụ của thuốc, người bệnh không thông báo để có phương pháp xử lí bệnh kịp thời dẫn đến nguy cơ mắc các bệnh như: Nhiễm trùng: Vì bệnh nhân Alzheimer thường đi tiểu không tự chủ nên phải đặt thông tiểu, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường niệu, nếu không được điều trị sẽ càng nặng hơn, có thể đe dọa tính mạng. Hoặc bị ngã và gặp chấn thương: Bệnh nhân thường sẽ khó để định hướng khoảng cách vì vậy nguy cơ bị ngã khi di chuyển và vận động tăng lên. Điều này dẫn đến các trường hợp có thể gãy xương, gặp chấn thương vùng đầu, cổ, nặng có thể dẫn đến tình trạng xuất huyết, tụ máu…
Cách điều trị bệnh
Alzheimer là một căn bệnh rất phức tạp và không thể điều trị khỏi hoàn toàn bằng việc dùng thuốc hoặc biện pháp can thiệp nào khác. Những cách tiếp cận hiện tại chỉ có thể tập trung vào việc giúp chúng ta duy trì chức năng tâm thần, quản lý các hành vi để ngăn và giúp làm chậm quá trình mất trí nhớ. Có thể áp dụng một số phương pháp sau đây:
Bệnh Alzheimer chưa có thuốc hay phương pháp nào có thể điều trị khỏi bệnh, nhưng việc điều trị sớm là cần thiết để giảm nhẹ triệu chứng bệnh và làm chậm quá trình tiến triển của bệnh.
Dùng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ để duy trì cải thiện chức năng tâm thần, cải thiện tuần hoàn não: Tuy nhiên, những loại thuốc này có thể cho hiệu quả đối với một số người nhưng không phải tất cả mọi người và có thể chỉ hữu ích trong một thời gian ngắn. Do các tế bào não đã lão hoá không thể hồi phục;
Dùng thuốc để kiểm soát hành vi: Bởi các hành vi phổ biến của bệnh Alzheimer bao gồm mất ngủ, đi lang thang, kích động, lo lắng và có thể trở nên nóng tính, hung dữ; hoặc dùng thuốc để điều trị các bệnh nền đi kèm như: tai biến mạch mạch máu não, đái tháo đường, cao huyết áp, viêm phổi,…
“Bệnh Alzheimer không có thuốc điều trị nhưng nếu bệnh nhân sống trong sự cảm thông, yêu thương của gia đình, con cháu thì diễn tiến của bệnh sẽ chậm hơn hoặc ít ra người bệnh sẽ không tủi thân. Điều họ cần nhất là sự quan tâm chăm sóc của những người thân và bạn bè xung quanh.”- BS Trình cho hay.
Các biện pháp phòng ngừa
Bác sĩ Trình khuyến cáo, bệnh Alzheimer xảy ra do quá trình lão hóa não bộ theo thời gian và tuổi tác. Tuy nhiên, bệnh có thể đến sớm hay muộn, mức độ trầm trọng hay giảm nhẹ là do lối sống và sinh hoạt của mỗi cá nhân.
Có nhiều cách để phòng ngừa bệnh đến sớm và yếu tố nguy cơ gây ra biến chứng nguy hiểm, đặc biệt lưu ý về các bệnh lý về tim mạch bởi vì tim mạch là yếu tố quan trọng làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer.
Do đó, trước hết cần kiểm soát tốt những bệnh lý mạn tính như tăng huyết áp, đái tháo đường hay rối loạn lipid máu để tránh nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đồng thời phải thường xuyên tập thể dục, tránh gặp các chấn thương vùng đầu, ăn uống khoa học, đủ chất dinh dưỡng như: ăn nhiều rau và trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt, dầu oliu, đậu phộng, cá, gà, trứng, các chế phẩm từ sữa,… giúp tăng cường sức khỏe não bộ, hạn chế ăn các loại thịt đỏ, bớt mặn, giảm đường, ngủ đúng giờ, đủ giấc…
Bích Ngọc
* THƠ NHÂN NGÀY ALZHEIMER THẾ GIỚI 21/09:
Một căn bệnh về não
Nó diễn tiến từ từ
Mất trí nhớ, quên lãng
Dần dần vào vô hư.
Năm 1906
Bác sĩ Alzheimer*
Tiến sĩ Tâm thần học
Ông phát hiện bất ngờ.
Não một người phụ nữ
Mất vì bệnh thần kinh
Có nhiều mảng xơ cứng¹
Và bó sợi rối tinh².
Những phát hiện quí báu
Để đền đáp ghi công
Alzheimer được đặt
Bệnh lí mang tên Ông.
Nguyên nhân được ghi nhận
Do nhiễm độc thủy ngân
Độc tố từ virus
Đôi khi bệnh tự thân.
Tăng huyết áp, trầm cảm
Sau đột qui, chấn thương
Lạm dụng chất kích thích
Tiếp xúc với từ trường...
Các thiết bị điện tử
Tổn thương được lập trình
Âm thầm dần phá hủy
Các tế bào thần kinh.
Triệu chứng bệnh thường gặp
Trí tuệ bị mất đi
Mất khả năng nhận thức
Đôi khi chẳng nhớ gì.
Khó khăn khi giao tiếp
Nói rồi lại quên ngay
Quên nghĩa của từ vựng
Không nhớ được tháng ngày.
Bốn mùa không phân biệt
Địa điểm và thời gian
Người bệnh đi dễ lạc
Ngờ nghệch khi hỏi han.
Đồ vật sai vị trí
Khó khăn khi đi tìm
Ra ngoài dễ bị lạc
Làm việc thiếu tự tin.
Biến chứng bệnh thường gặp
Không biết mình bị đau
Bỏ điều trị bệnh khác
Nguy cơ chết bệnh sau:
Viêm phổi, suy kiệt nặng
Biến chứng đái tháo đường
Đột quị, tăng huyết áp
Tai nạn do chấn thương.
Bệnh hay gặp lớn tuổi
Trên 65 đa phần
Số ít đã ghi nhận
Tuổi 40 tăng dần.
Chẩn đoán nhờ Bác sĩ
Trên 6 tháng nhớ quên
Triệu chứng không thuyên giảm
Alzheimer gọi tên.
MRI chỉ hỗ trợ
Xét nghiệm, khám lâm sàng
Họ đưa ra chẩn đoán
Người bệnh đã phải mang.
Bệnh não không hồi phục
Điều trị luôn khó khăn
Chưa có thuốc đặc trị
Theo dõi sát cản ngăn.
Giúp đỡ về dinh dưỡng
Thuốc điều trị bệnh nền
Động viên và an ủi
Tránh biến chứng kể trên.
Phòng bệnh được khuyến cáo
Bệnh tim mạch, đái đường
Các bệnh mạch máu não
Lipid máu tăng cao.
Phòng chấn thương, tại nạn
Khám sức khỏe, hàng năm
Ngủ đúng giờ đủ giấc
Thể dục đều và chăm.
Ăn uống theo khoa học
Hạn chế mỡ và đường
Ăn vừa đủ dưỡng chất
Giữ vệ sinh môi trường.
Cả thế giới hiện có
50 triệu bệnh nhân
Xu hướng còn tăng nữa
Khả năng gấp 3 lần.
WHO họ đã dự đoán
Đến hai không năm mươi(2050)
Một trăm năm hai(152) triệu
Đó chính là số người.
Mắc căn bệnh mất trí
Được thế giới đặt cho
Ngày quốc tế bệnh đó
Cả thế giới âu lo.
Một bài viết tóm tắt
Căn bệnh Alzheimer
Giới Y học tìm thuốc
Người bệnh vẫn đang chờ.
Nhân 21 tháng 9
Thế giới căn bệnh này
Gây sa sút trí tuệ
Mọi người cần đổi thay.
Không kì thị xa lánh
Giúp đỡ, thật ân cần
Người bệnh sẽ cảm thấy
Ai cũng là người thân.
Bài viết xin tạm kết
Xin gửi đến mọi nhà
Y học luôn phát triển
Đẩy căn bệnh đi xa.
T/B
Bệnh tật luôn rình rập
Mỗi con người chúng ta
Chúng luôn quyết phấn đấu
Kéo ta ra khỏi nhà.
Hãy tận hưởng gì có
Đó chính là nàng lương³
Và cho đi tất cả
Số dư, tình yêu thương.
Biên Hòa 21/09/2023
Le Chi Mai
* Bs Alois Alzheimer(1864 - 1915)