Tết đến xuân về là dịp “thả phanh” với khoảng thởi gian thảnh thơi cùng vô vàn món ngon trong mâm cỗ Tết. Để có những ngày đón xuân an vui thì việc quan tâm đến sức khỏe hệ tiêu hóa là vô cùng quan trọng.
Hệ tiêu hóa được tạo thành từ nhiều cơ quan với những vai trò khác nhau trong quá trình tiêu hóa. Tại hệ tiêu hóa thức ăn sẽ được tiếp nhận, tiêu hóa và hấp thu để rồi loại các thành phần không tiêu hóa ra khỏi cơ thể. Hệ tiêu hóa bình thường là một hệ tiêu hóa hoạt động tốt trong toàn bộ quá trình từ giai đoạn tiếp nhận đến loại thải. Nếu có bất thường ở bất cứ giai đoạn nào của quá trình tiêu hóa như cảm thấy khó tiêu, trướng bụng sau ăn, bất thường về đi tiêu sau ăn… thì đó là các dấu hiệu cảnh bảo sự bất thường trong hệ tiêu hóa. Ngoài ra một số vấn đề về thể trạng như khả năng hấp thu kém so với thông thường cũng đưa để những cảnh báo bất thường ở hệ tiêu hóa.
Tết là thời điểm bạn tiếp nhận nhiều loại đồ ăn khác nhau, vì đây là dịp hiếm hoi để đại gia đình sum vầy, và việc thay đổi chế độ dinh dưỡng này khiến nhiều người không kịp thích ứng và dẫn đến nhiều vấn đề khác nhau trên hệ tiêu hóa. Trong đó chúng ta cần đặc biệt lưu ý những triệu chứng bất thường, cấp tính:
Khó tiêu: Triệu chứng khó tiêu là biểu hiện của rất nhiều bệnh khác, những tổn thương của hệ tiêu hóa. Khó tiêu đơn thuần là do những thực phẩm không phù hợp hoặc là do cách ăn uống không phù hợp cũng gây ra khó tiêu; trong trường hợp này nếu chúng ta điều chỉnh lại nó sẽ ổn định. Tuy nhiên, khó tiêu cũng là báo hiệu triệu chứng của một tình trạng bệnh lý của hệ tiêu hóa trên, cụ thể là của dạ dày, của đường tiêu hóa dưới; cụ thể là đại tràng hoặc là của tuyến tiêu hóa ví dụ như người viêm gan, xơ gan cũng biểu hiện bằng triệu chứng khó tiêu, không muốn ăn. Vì vậy, nếu chúng ta thấy cách ăn chúng ta chưa phù hợp, điều chỉnh lại mà vẫn không thay đổi được chứng khó tiêu thì phải đi khám để xem triệu chứng này là báo hiệu của bệnh lý gì trong cơ thể để điều chỉnh kịp thời. Phát hiện sớm và điều trị thì rất hiệu quả; nhưng một số trường hợp nếu chỉ trễ một nhịp cũng có thể dẫn đến nhiều nguy hại khó lường.
Đau bụng: Hầu hết các bệnh nhân rối loạn tiêu hóa thường xuất hiện triệu chứng đau bụng. Cơn đau có thể xảy ra nhiều vùng khác nhau của bụng với mức độ mạnh nhẹ khác nhau, đôi khi xuất hiện tình trạng lan rộng và gia tăng mức độ của cơn đau. Ngày Tết với thực đơn vô cùng đa dạng, phức tạp, nếu đi kèm với tư duy “ăn thả phanh” thì nguy cơ xuất hiện đau bụng ở mọi người là vô cùng lớn.
Táo bón: Vào dịp Tết mọi người có xu hướng ăn nhiều bánh kẹo, đồ ngọt, các loại thức ăn chế biến nhiều từ thịt. Do đó, sẽ dễ mắc chứng táo bón. Cần xử trí bằng cách ăn nhiều hoa quả, trái cây và uống nhiều nước.
Tiêu chảy, nôn ói do ngộ độc thức ăn: Ngày Tết chúng ta hay lưu trữ nhiều thực phẩm bên cạnh những thực phẩm đã chế biến sẵn như dưa cải, dưa muối...nếu chúng ta mua thực phẩm không an toàn thì dễ nhiễm hóa chất, nhiễm độc hoặc những thực phẩm có khả năng bị ngộ độc. Hiện tượng ngộ độc có thể cấp tính, tức thời nhưng cũng có khi sau vài ngày mới xuất hiện các triệu chứng như ói, tiêu chảy nguy hiểm hơn có thể xuất hiện các vấn đề liên quan đến thần kinh như nhìn mờ, nói khó, chóng mặt… hay các triệu chứng tim mach như loạn huyết áp, tụt nhịp tim, khó thở.... Việc xác định nguyên nhân ngộ độc là vô cùng quan trọng do đó cần giữ lại thực phẩm để có thể kiểm chứng lại thực phẩm này và ngưng sử dụng. Ngoài ra, cần phải bù đủ nước và tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc cầm ói, tiêu chảy vì các chất độc cần được thải ra ngoài nếu cầm sẽ gây hại cho cơ thể.
Với những người có các vấn đề về bệnh lý nền như những người cao huyết áp, viêm tụy, viêm gan, loét dạ dày... nếu không kiểm soát các loại thực phẩm vốn phải kiêng cữ, hạn chế trong khẩu phần ăn thường ngày cùng như việc sử dụng “thả cửa” bia rượu trong dịp tết có thể gây nhiều nguy hại cho sức khỏe nói chung và hệ tiêu hóa nói riêng. Trong thực tế đã ghi nhận nhiều trường hợp bệnh nhân có các vấn đề bệnh lý nền, sử dụng bia rượu quá mức dẫn đến viêm tụy cấp và dẫn đến đột tử do không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời; hay bệnh nhân cao huyết áp gặp nhiều nguy cơ do tiêu thụ quá nhiều dưa muối, dưa hành trong dịp tết.
Để có một sức khỏe tốt và hệ tiêu hóa khỏe mạnh chúng ta phải có sự tiết chế trong việc ăn gì và ăn bao nhiêu; đừng quá vui quá mất kiểm soát, bắt hệ tiêu hóa làm việc quá nhiều, tạo nên những gánh nặng cho sức khỏe. Khi có bất kỳ biểu hiện nào bất thường cần đến ngay bệnh viện, dù là ngày Tết, để được khám và điều trị kịp thời.
TS.BS Tuyết Phượng