Ngày 8-1 vừa qua, trên địa bàn tỉnh Đồng Nai ghi nhận một trường hợp bé 1 tháng tuổi tử vong do bệnh uốn ván sơ sinh. Đáng chú ý, trong quá trình mang thai mẹ bé không đi khám thai, không tiêm phòng vắc xin uốn ván, bé đẻ rớt tại nhà và được bố cắt rốn bằng dao lam, không băng rốn.
Nguyên nhân, triệu chứng của bệnh
Bệnh uốn ván sơ sinh (UVSS) là bệnh xảy ra ở trẻ sơ sinh do vi khuẩn uốn ván xâm nhập vào cơ thể trẻ chủ yếu qua đường rốn trong quá trình sinh đẻ. Nguyên nhân gây uốn ván sơ sinh có thể kể đến: do dụng cụ cắt rốn không đảm bảo vô trùng; do tay người đỡ đẻ không vô khuẩn; do băng gạc không vô trùng; do vi trùng xâm nhập qua vết cắt rốn hoặc sau khi sinh, trẻ không được chăm sóc rốn sạch sẽ và băng đầu rốn bị cắt không vô khuẩn nên đã bị nhiễm nha bào uốn ván. Bệnh UVSS thường xảy ra ở trẻ bị đẻ rơi, đẻ tại nhà do “bà đỡ vườn” theo phong tục tập quán còn lạc hậu, nhất là ở vùng sâu, vùng xa.
Bệnh UVSS thường xảy ra ở trẻ 3 - 28 ngày tuổi (trung bình 8 ngày), thời gian ủ bệnh có thể từ 2 ngày đến hơn một tháng. Ở thời kỳ toàn phát, trẻ sốt 38-390C, có khi lên 40-410C, quấy khóc, bỏ bú, miệng chúm chím lại như huýt sáo, hàm cứng càng ngày càng rõ, không bú được, dần dần xuất hiện co giật và co cứng. Mỗi khi lên cơn co giật, mặt trẻ sơ sinh nhăn lại, miệng chúm chím, sùi bọt mép, 2 tay nắm chặt; nếu cơn giật nhẹ thì da của trẻ sơ sinh vẫn hồng hào, nhưng nếu co giật mạnh liên tục sẽ kèm theo những cơn ngừng thở vì cơ thanh quản co lại, làm cho trẻ tím tái, chân tay lạnh, nhiều nguy cơ đe dọa tính mạng.
Đây là bệnh truyền nhiễm có tỷ lệ tử vong hàng đầu trong các bệnh ở trẻ em. Tỷ lệ chết/mắc của UVSS rất cao, có thể tới trên 80%, nhất là ở trường hợp có thời gian ủ bệnh ngắn.
Tiêm vắc xin uốn ván cho phụ nữ có thai tại Trạm y tế xã Suối Nho, huyện Định Quán.
Các biện pháp phòng bệnh UVSS
Tiêm vắc xin uốn ván là biện pháp hữu hiệu nhất để phòng bệnh uốn ván cho trẻ sơ sinh và cho mẹ. Bản chất của vắc xin uốn ván là giải độc tố uốn ván tức là vắc xin được bào chế từ độc tố của vi khuẩn đã được làm mất tính độc, không phải làm từ vi khuẩn sống nên rất an toàn cho cả mẹ và con.
Sau khi tiêm vắc xin uốn ván cho phụ nữ có thai, kháng thể hình thành trong cơ thể mẹ sẽ truyền cho thai nhi để bảo vệ cho trẻ không bị mắc uốn ván sơ sinh, đồng thời kháng thể này cũng bảo vệ cho chính bà mẹ trong quá trình sinh đẻ không bị mắc uốn ván.
Lịch tiêm uốn ván đầy đủ cho phụ nữ có thai gồm 2 liều vắc xin uốn ván cách nhau tối thiểu 1 tháng. Liều thứ 2 phải tiêm trước khi sinh 1 tháng. Những lần có thai sau cần tiêm nhắc lại 1 liều uốn ván trước khi sinh 1 tháng.
Đối với phụ nữ tuổi sinh đẻ cần được tiêm 3 liều uốn ván, liều 2 cách liều 1 tối thiểu 1 tháng, liều 3 cách liều 2 tối thiểu 6 tháng.
Ngoài ra, một số biện pháp khác cũng có hiệu quả để ngăn ngừa bệnh uốn ván sơ sinh bao gồm khi sinh con cần tới cơ sở y tế, nơi có phòng đẻ sạch với dụng cụ đỡ đẻ tiệt trùng, tránh được nhiễm khuẩn gây bệnh cho mẹ và con; sau sinh cần chăm sóc rốn cho trẻ đảm bảo vệ sinh; loại trừ một số tập quán, thói quen sinh đẻ, đỡ đẻ phản khoa học; phụ nữ có thai cần được theo dõi tốt, định kỳ, tránh tình trạng đẻ tại nhà, đẻ rơi; nếu chuyển dạ, đẻ tại nhà thì ngay lúc đó phải đưa mẹ và em bé đến ngay cơ sở y tế để được xử lý cắt rốn, không tự dùng dụng cụ không đảm bảo vô khuẩn để cắt rốn cho trẻ.
BS.Hồ Thị Hồng
CDC Đồng Nai