Công tác phòng, chống HIV/AIDS tại Đồng Nai những năm qua ghi nhận nhiều kết quả tích cực. Nhờ được tư vấn và điều trị ARV đúng phác đồ, nhiều người nhiễm HIV đã có thể sống khỏe như bình thường, thậm chí kết hôn, sinh con an toàn, trong khi số ca nhiễm mới tiếp tục giảm. Những tín hiệu khả quan này tạo nền tảng quan trọng tiến gần mục tiêu chấm dứt dịch AIDS vào năm 2030.
Nơi bệnh nhân tìm lại niềm tin
Khoa Phòng, chống HIV/AIDS hiện là nơi tư vấn, chăm sóc và cấp phát thuốc điều trị ARV cho người nhiễm HIV trong toàn tỉnh. Nhiều bệnh nhân khi mới đến còn mang tâm lý hoảng loạn, chán nản, thậm chí mất ý chí sống. Không ít người bị gia đình ruồng bỏ, bạn bè xa lánh. Nhưng chỉ sau thời gian ngắn, nhờ sự tận tâm của đội ngũ y, bác sĩ của khoa và sự sẻ chia từ những người đồng cảnh ngộ, họ dần lấy lại niềm tin, quyết tâm điều trị và sống lạc quan.
Bác sĩ Vũ Thị Ngọc tư vấn hiệu quả điều trị thuốc ARV cho một bệnh nhân nhiễm HIV.
Bệnh nhân P.H.M.S. (sinh năm 1981), nhiễm HIV do quan hệ tình dục khác giới nhớ lại, ngày 3-4-2008, khi nhận kết quả xét nghiệm HIV dương tính, anh rơi vào khủng hoảng và suy nghĩ tiêu cực.
Nhưng nhờ sự tư vấn cụ thể về bệnh, về hiệu quả điều trị ARV và đặc biệt là sự động viên chân thành từ bác sĩ, anh dần bình tâm lại. “Bác sĩ nói HIV giờ không còn là “án tử”. Nếu tuân thủ điều trị, tôi vẫn có thể sống khỏe, làm việc và lo cho gia đình. Những lời ấy giúp tôi đứng dậy” – anh S. chia sẻ.
Trong 4 năm gần đây (2022-2025) tải lượng vi rút của của anh S. luôn trong ngưỡng không phát hiện. Sức khỏe ổn định, anh cảm nhận rõ mình đã thực sự làm chủ được bệnh.
Trường hợp của anh Đ.V.C. (sinh năm 1996), nhiễm HIV qua đường quan hệ đồng giới (MSM) cũng tương tự. Nhận kết quả dương tính ngày 15-3-2019, anh hoang mang, lo sợ kỳ thị. May mắn là bác sĩ tư vấn rất kỹ và động viên anh đừng tự ti. Nhờ điều trị ARV sớm, sức khỏe của anh hiện ổn định, tinh thần lạc quan hơn. “Tôi thật sự biết ơn đội ngũ y, bác sĩ của khoa đã giúp tôi vượt qua cú sốc đầu đời để tiếp tục sống một cuộc sống có ý nghĩa và tự tin hơn” - anh C. tâm sự.
BS.CKI Vũ Thị Ngọc, Trưởng khoa Phòng, chống HIV/AIDS, CDC Đồng Nai cho biết, những ngày đầu vào nghề chị cũng từng e dè vì chưa hiểu rõ cơ chế lây truyền. Nhưng càng gắn bó, càng chứng kiến nhiều số phận, chị càng hiểu rằng HIV không đáng sợ nếu người bệnh được tư vấn đúng, điều trị sớm và không bị kỳ thị.
“Điều quan trọng nhất với bệnh nhân HIV là tinh thần. Chỉ cần họ tin vào bản thân và tin rằng nhân viên y tế luôn ở bên, họ sẽ sống rất lâu và khỏe mạnh” – bác sĩ Ngọc nói.
Khoa hiện có 33 nhân viên, trong đó 13 bác sĩ, 12 điều dưỡng… Nhân viên của khoa không chỉ chịu áp lực công việc, họ còn đối mặt với nguy cơ phơi nhiễm mỗi ngày. Trong 15 năm qua, gần 30 nhân viên y tế của khoa đã từng bị phơi nhiễm HIV, có những nhân viên mang thai buộc phải hy sinh thai nhi để điều trị dự phòng khẩn cấp.
Một nữ nhân viên y tế nhớ lại khoảnh khắc chị bị kim đâm vào tay trong lúc lấy máu cho bệnh nhân nhiễm HIV. Sau đó, chị phải điều trị dự phòng, theo dõi sức khỏe liên tục. Dù trải qua cú sốc tâm lý nặng nề, chị vẫn kiên định gắn bó với nghề và vì bệnh nhân. “Chỉ cần cẩn trọng hơn, mình vẫn có thể tiếp tục chăm sóc họ” - chị nói.
Giảm ca nhiễm mới HIV
Tính đến tháng 9-2025, Đồng Nai có khoảng 9.300 người nhiễm HIV, trong đó 8.338 người còn sống tại địa phương. Từ 15-12-2024 đến 14-9-2025, tỉnh ghi nhận 353 ca nhiễm mới, giảm 55 ca so với cùng kỳ năm trước. Dịch có xu hướng chậm lại nhưng tăng ở nhóm nam 15–30 tuổi, đặc biệt nhóm MSM và lây truyền qua đường tình dục vẫn chiếm tỷ lệ cao.
Đến nay, Đồng Nai đã đạt: 90% người nhiễm biết tình trạng của mình; 81% người được chẩn đoán đang điều trị ARV; 99% người điều trị ARV đạt tải lượng vi rút tức chế.
BS.CKII Lưu Văn Dũng, Phó Giám đốc Sở Y tế đánh giá: Thời gian qua, công tác phòng, chống HIV/AIDS tại Đồng Nai đã đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận. Trong đó, người nhiễm HIV được quản lý và điều trị ngày càng đầy đủ; đa số ca phát hiện mới được điều trị ARV sớm, góp phần ổn định sức khỏe, cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh và giảm nguy cơ lây nhiễm trong cộng đồng. Đây là những kết quả thể hiện nỗ lực rất lớn của ngành y tế, các tuyến cơ sở và sự hợp tác tích cực của người bệnh.
Tuy nhiên, công tác phòng, chống HIV/AIDS của Đồng Nai vẫn đối mặt với nhiều khó khăn. Cụ thể, tình trạng thiếu hụt thuốc ARV miễn phí từ nguồn hỗ trợ của Dự án Quỹ Toàn cầu khiến bệnh nhân không có hoặc gián đoạn thẻ bảo hiểm y tế phải tự túc mua thuốc; gia tăng số trường hợp bỏ trị; vẫn còn tình trạng kỳ thị và phân biệt đối xử...
Để hoàn thành mục tiêu 95-95-95 và hướng tới chấm dứt dịch AIDS vào năm 2030, ngành y tế sẽ tăng cường dự phòng, xét nghiệm phát hiện sớm và điều trị HIV/AIDS, đặc biệt cho nhóm nguy cơ cao; đảm bảo 100% người nhiễm HIV tham gia bảo hiểm y tế và được tiếp cận điều trị không gián đoạn; mở rộng dịch vụ dựa vào cộng đồng: tự xét nghiệm, xét nghiệm lưu động, cấp phát ARV tại trạm y tế xã…
“Toàn thể hệ thống chính trị, các sở, ban, ngành, các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp, xã hội và mỗi người dân cùng đoàn kết, chung tay đẩy mạnh các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS, với quyết tâm cao nhất hướng đến mục tiêu chấm dứt dịch AIDS vào năm 2030” – bác sĩ Dũng mong muốn.
Xuân Hiệp – Mai Liên