PrEP là điều trị dự phòng trước phơi nhiễm với HIV cho những người có nguy cơ nhiễm HIV cao. Tại Đồng Nai đã triển khai điều trị PrEP từ năm 2019 và trong thời gian tới sẽ mở rộng các mô hình điều trị, đa dạng hóa các kênh, các hình thức cung cấp thuốc PrEP nhằm thu hút ngày càng đông người tiếp cận dịch vụ này.
Giảm nguy cơ lây nhiễm HIV đến hơn 90%
Anh T.V.T (32 tuổi, ngụ ở H. Định Quán) cho hay do đang sống chung với bạn tình là người có HIV nên qua các kênh truyền thông, anh tìm đến với dịch vụ điều trị PrEP tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Đồng Nai (CDC Đồng Nai). Đây là lần đầu tiên đến với dịch vụ này nên anh T. phải làm các xét nghiệm ban đầu như HIV, men gan… Sau khi đủ các điều kiện, quan trọng nhất là anh T. vẫn đang âm tính với HIV nên được lập hồ sơ để đưa vào chương trình điều trị và được tư vấn về cách uống thuốc, những tác dụng phụ khi điều trị.
Hay anh T. L.T.B (25 tuổi, ngụ ở TP. Biên Hòa) cho biết, anh đã điều trị PrEP được một tháng, việc sử dụng PrEP giúp bảo vệ sức khoẻ của anh và bạn tình phòng tránh nguy cơ nhiễm HIV. Đặc biệt, dù lợi ích như vậy song thuốc lại đang được cung cấp miễn phí, người dùng không phải lo lắng về chi phí điều trị và khi sử dụng thuốc này anh chưa gặp tác dụng phụ gì đáng kể.
Theo anh Lê Minh Thành, Giám đốc hệ thống phòng khám Glink (Hệ thống chuyên cung cấp các dịch vụ y tế), qua 2 năm hoạt động tại Đồng Nai, phòng khám Glink đã tiếp nhận hỗ trợ điều trị PrEP cho nhiều người có nguy cơ lây nhiễm. Khách hàng đến với phòng khám là những người có quan hệ đồng giới, người có vợ/chồng bị nhiễm HIV/AIDS, một số người âm tính với HIV/AIDS nhưng có nguy cơ lây nhiễm cao. Việc triển khai các dịch vụ HIV/AIDS nói chung và điều trị PrEP nói riêng tại phòng khám cũng gặp nhiều thuận lợi như: Lượng khách hàng tiềm năng tương đối cao, có sẵn mạng lưới hỗ trợ từ cộng đồng. Phòng khám đã triển khai cung cấp PrEP tại TP.Hồ Hồ Chí Minh nên có nhiều kinh nghiệm; Thời gian hoạt động của phòng khám linh hoạt nên khách hàng dễ tiếp cận. Bên cạnh đó, nhân viên của phòng khám là những người xuất phát từ cộng đồng nên tạo được niềm tin cho khách hàng.
Nhân viên Phòng khám Glink xét nghiệm cho khách hàng trước khi đưa vào điều trị PrEP.
PrEP là một biện pháp điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV, góp phần quan trọng trong phòng ngừa lây nhiễm HIV. Nếu một người chưa nhiễm HIV khi dùng PrEP có thể giảm nguy cơ lây nhiễm HIV lên tới 90% khi rơi vào tình huống có nguy cơ lây nhiễm cao. Những đối tượng có nguy cơ cao muốn được điều trị dự phòng cần được sự tư vấn, khám, xét nghiệm tại các cơ sở điều trị.
“Điều trị dự phòng trước phơi nhiễm với HIV sử dụng thuốc ARV nếu dùng mỗi ngày có hiệu quả cao, có thể làm giảm nguy cơ lây nhiễm HIV đến hơn 90%. PrEP an toàn cho người dùng, cả phụ nữ mang thai và đang cho con bú. Đây cũng là cơ hội thuận lợi để nhóm có nguy cơ cao như nam quan hệ đồng giới, nhóm chuyển giới… được dễ dàng tiếp cận dịch vụ dự phòng này. Tuy nhiên, đây là phương pháp điều trị dự phòng nên đòi hỏi người tham gia phải tuân thủ đúng hướng dẫn chuyên môn. Nếu không tuân thủ dùng thuốc đều đặn hàng ngày, sẽ không thể dự phòng lây nhiễm HIV một cách hiệu quả”, BS Vũ Quốc Bảo – cố vấn chuyên môn tổ chức Path (Dự án USAID) cho hay.
Đa dạng hóa các mô hình điều trị PrEP
Chương trình điều trị trước phơi nhiễm HIV bằng PrEP được triển khai tại Đồng Nai từ tháng 3/2019 với sự hỗ trợ của tổ chức Path do dự án USAID tài trợ. Đến nay, toàn tỉnh có 11 phòng khám điều trị trong đó có 9 cơ sở công lập và 2 cơ sở tư nhân. Tính đến tháng 12-2021, số bệnh nhân điều trị PrEP lũy tích toàn tỉnh là 2.500 người. Hiện nay, Đồng Nai có 4 mô hình của chương trình điều trị PrEP đang hoạt động. Đó là phòng khám tại cộng đồng do tư nhân quản lý; Cơ sở điều trị phối hợp giữa các phòng khám ngoại trú HIV ở Trung tâm y tế kết hợp điều trị PrEP; Mô hình điều trị PrEP phối hợp với các tổ chức dựa vào cộng đồng (CBOs) cung cấp dịch vụ và điều trị PrEP lưu động.
Đánh giá những kết quả của hoạt động điều trị dự phòng trước phơi nhiễm bằng PrEP hiện nay do tổ chức Path tài trợ tại Đồng Nai, BS Vũ Quốc Bảo cho biết thêm, tuy là địa phương mới triển khai trong thời gian ngắn nhưng số người tham gia điều trị luôn vượt chỉ tiêu hàng năm. Đồng Nai là đơn vị đi đầu trong việc triển khai các dịch vụ, mô hình mới để đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Đơn cử như đợt dịch COVID-19 năm 2021 đã ảnh hưởng tới tất cả các hoạt động của Đồng Nai, nhưng khách hàng không bị gián đoạn điều trị bởi các nhóm cộng đồng, các đơn vị đã triển khai mô hình điều trị PrEP từ xa nhằm đưa thuốc tới khách hàng.
Khách hàng đến đăng ký điều trị tại phòng khám PrEP – CDC Đồng Nai.
Tuy nhiên, hiện nay việc triển khai điều trị PrEP tại Đồng Nai vẫn còn có những hạn chế nhất định. Anh Lê Minh Thành chia sẻ: “Do địa bàn rộng gây khó khăn trong việc đi lại, mất thời gian tiếp cận, hiện nay PrEP chỉ đến được với bộ phận nhỏ người dân ở thành thị chứ chưa tiếp cận được tới các khách hàng ở nông thôn, công nhân trong các khu công nghiệp. Bên cạnh đó là sự kỳ thị đối với nhóm người có hành vi nguy cơ cao. Để khắc phục những khó khăn này, phòng khám Glink đã phối hợp với CDC Đồng Nai tổ chức các buổi truyền thông, tư vấn lưu động nhằm thu hút người dân tham gia.
Trong thời gian tới, phòng khám sẽ tổ chức các buổi truyền thông lớn cho các bạn sinh viên tại các trường cao đẳng, đại học trên địa bàn”.
ThS Trần Ngọc Quang – Phó Giám đốc CDC Đồng Nai cũng cho biết: “Thời gian tới, Đồng Nai sẽ tận dụng những nguồn lực sẵn có và sự hỗ trợ của các dự án đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, nâng cao hiểu biết của người dân, đa dạng hóa các kênh, các hình thức cung cấp thuốc PrEP nhằm thu hút ngày càng đông người tiếp cận dịch vụ, tham gia điều trị hiệu quả, góp phần giảm thiểu HIV/AIDS lây nhiễm trong cộng đồng, hướng tới mục tiêu không còn người nhiễm mới vào năm 2030”.
Mai Liên