Để giảm áp lực cho Nhà nước về phòng, chống HIV/AIDS, thời gian qua, ngành Y tế đã rất nỗ lực trong việc thí điểm hợp đồng xã hội (HĐXH) phòng, chống HIV/AIDS và bước đầu đưa lại hiệu quả, tạo thuận lợi cho bệnh nhân HIV cũng như các đối tượng nguy cơ cao khi được tiếp cận đa dạng các dịch vụ trong phòng, chống HIV/AIDS.
Mang lại hiệu quả tích cực
Tại Đồng Nai, mô hình hợp đồng xã hội được triển khai từ tháng 6/2022 với các gói dịch vụ bao gồm: Cấp phát các vật phẩm giảm hại và chuyển gửi người có nhu cầu điều trị Methadone; xét nghiệm HIV tại cộng đồng và chuyển gửi người có phản ứng HIV đến cơ sở y tế xét nghiệm khẳng định; chuyển gửi người có kết quả khẳng định HIV dương tính vào cơ sở điều trị ARV; chuyển gửi người có kết quả xét nghiệm HIV âm tính và đủ điều kiện vào cơ sở điều trị PrEP. Qua thời gian triển khai thí điểm mô hình HĐXH đã đạt được những kết quả như: Ca tiếp cận, đánh giá nguy cơ, xét nghiệm HIV âm tính đạt 92%; kết nối thành công điều trị PrEP đạt 100%; chuyển gửi làm xét nghiệm khẳng định và kết nối thành công điều trị ARV đạt 91,7 % so với chỉ tiêu.
Là đơn vị đầu tiên thực hiện thí điểm HĐXH tại Đồng Nai, anh Trần Hưng - chủ Doanh nghiệp xã hội (DNXH) Hưng Vũ (H.Nhơn Trạch) cho biết, đơn vị đã hoạt động trong lĩnh vực phòng, chống HIV/AIDS tại Đồng Nai được 4 năm, thời gian qua luôn được sự quan tâm hỗ trợ từ Sở Y tế, CDC Đồng Nai, Trung tâm nâng cao chất lượng cuộc sống (Life), dự án Epic. Việc thực hiện dự án thí điểm HĐXH thực sự là điều cần thiết và quan trọng của các tổ chức xã hội trong bối cảnh các nguồn lực tài chính giảm dần. Đó chính là việc liên kết với các cơ quan trong hệ thống nhà nước để thực hiện tốt những chỉ tiêu trong phòng, chống HIV/AIDS.
Nhân viên doanh nghiệp xã hội Hưng Vũ tư vấn cho khách hàng về xét nghiệm HIV.
Đánh giá cao vai trò hoạt động phòng chống HIV/AIDS của các tổ chức xã hội, các nhóm hoạt động dựa vào cộng đồng (CBOs), ThS-BS Nguyễn Hữu Tài – Phó Giám đốc Sở Y tế Đồng Nai chia sẻ, họ có lợi thế đi tiếp cận truyền thông, tư vấn cho những người có hành vi nguy cơ, cung cấp các dịch vụ như bơm kim tiêm, bao cao su, chất bôi trơn; Họ cũng có thể xét nghiệm sàng lọc HIV tại cộng đồng bằng test nhanh. Qua đó, giới thiệu khách hàng có nhu cầu tiếp cận các dịch vụ như người nhiễm HIV đến cơ sở điều trị ARV sớm, người chưa nhiễm dự phòng trước phơi nhiễm HIV bằng thuốc (PrEP) hay người nghiện chất dạng thuốc phiện đến cơ sở y tế điều trị methadone.
“Trước thực tế vẫn tồn tại tình trạng kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm HIV thuộc nhóm dễ tổn thương như người nghiện chích ma túy, người bán dâm hoặc nam quan hệ tình dục đồng giới, hệ thống y tế nhà nước khó tiếp cận hơn với các đối tượng này so với các tổ chức xã hội. Vì vậy, khi thực hiện mô hình HĐXH, giúp ngành y tế dễ dàng tiếp cận hơn đối với đối tượng đích”, BS Tài nói.
Mở rộng dịch vụ dù còn khó khăn
Trong quá trình thực hiện thí điểm HĐXH còn có những khó khăn nhất định. Anh Trần Hưng chia sẻ, vì đây là loại hình dịch vụ mới lại là đơn vị đầu tiên của tỉnh thực hiện, nên những thủ tục về mặt giấy tờ phục vụ công tác thanh quyết toán vừa làm vừa phải học hỏi; nguồn kinh phí chưa có hỗ trợ công tác truyền thông, một số máy móc phục vụ công tác. Tuy nhiên, với sự thành công bước đầu thí điểm HĐXH, không chỉ riêng doanh nghiệp Hưng Vũ mà những tổ chức, những CBO trên địa bàn tỉnh nên thực hiện dự án trong thời gian tới để góp phần trong công tác phòng, chống HIV/AIDS.
Anh Nguyễn Văn Huệ - Phó giám đốc Bộ phận quan hệ đối tác và Phát triển bền vững Dự án Epic (Thuộc Cơ quan phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) cho hay, muốn mở rộng mô hình thực hiện phòng chống HIV/AIDS, Nhà nước cần đưa ra các quy định về tiêu chuẩn, điều kiện và hỗ trợ để các tổ chức xã hội có thể tham gia cung cấp dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS. Bố trí nguồn lực và tạo môi trường pháp lý thuận lợi để các tổ chức xã hội ký hợp đồng và sử dụng nguồn vốn trong cung cấp dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS. Bởi khi chưa có cơ chế hợp đồng chính thức, tính bền vững của các DNXH còn thấp, tư cách pháp nhân nhiều CBO chưa có, năng lực chuyên môn còn hạn chế.
CDC Đồng Nai ký hợp đồng xã hội với Doanh nghiệp xã hội Hưng Vũ.
“Bên cạnh đó, cần có cơ chế hợp đồng và giám sát dịch vụ chặt chẽ, minh bạch để bảo đảm hiệu quả trong việc sử dụng nguồn vốn công cho các tổ chức xã hội cung cấp dịch vụ. Nâng cao năng lực để đáp ứng các điều kiện theo quy định của pháp luật và có đủ kinh nghiệm để cung cấp các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS một cách hiệu quả”, anh Huệ cho biết thêm.
Theo báo cáo của CDC Đồng Nai, lũy tích người nhiễm HIV tại Đồng Nai là 5.981 người. Trong 11 tháng đầu năm 2022, toàn tỉnh ghi nhận 596 người mắc mới HIV (trong đó có 228 người có hộ khẩu trong tỉnh), 16 trường hợp nhiễm HIV/AIDS tử vong, số ca mắc mới giảm 27,3% (22 ca) so với cùng kỳ 2021.
Hiện nay, toàn tỉnh đang điều trị tổ chức khám, điều trị bằng thuốc ARV hơn 5.100 bệnh nhân HIV/AIDS tại 9 cơ sở điều trị.
Hợp đồng xã hội trong phòng, chống HIV/AIDS là quá trình các nguồn lực của Nhà nước được sử dụng để cung cấp vốn cho các đơn vị ngoài nhà nước cung cấp các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS. Mô hình này hiện được nhiều nước trên thế giới thực hiện, tại Việt Nam mô hình được thực hiện thí điểm ở một số địa phương, trong đó có Đồng Nai.
|
Mai Liên