Ngộ độc thực phẩm là hội chứng cấp tính xảy ra do ăn, uống phải thức ăn có chất độc ví dụ như thực phẩm bị nhiễm vi sinh vật gây bệnh, chất độc hóa học sử dụng trong nông nghiệp, độc tố tự nhiên có sẵn trong thực phẩm hay chất độc hại tạo ra trong quá trình chế biến...
Các triệu chứng của ngộ độc thực phẩm có thể xuất hiện sau khi ăn thực phẩm nhiễm độc ít phút, vài giờ hoặc vài ngày. Với một số triệu chứng điển hình về đường tiêu hóa như buồn nôn, nôn, đau bụng, tiêu chảy,… trường hợp nặng có thể dẫn tới tử vong.
Vì sao dịp Tết mọi người dễ bị ngộ độc thực phẩm?
Ngộ độc thực phẩm là bệnh thường gặp vào dịp Tết do dịp này người dân dễ ăn phải những thức ăn bị nhiễm độc.
Thức ăn ngày Tết có đặc điểm là có nhiều thức ăn chế biến sẵn có thể ăn ngay, được dự trữ, dùng trong nhiều ngày như: bánh chưng, bánh tét, giò chả, lạp xưởng, bò khô, gà khô cùng các loại mứt, bánh kẹo, nước ngọt,… Những thức ăn trên là môi trường thuận lợi cho vi sinh vật gây bệnh phát triển và gây ngộ độc nếu không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm trong quá trình chế biến, bảo quản và sử dụng.
Chưa kể ngày Tết, nhu cầu đi chơi, đi du lịch của người dân tăng cao, khi đó đa số mọi người không thể tự chuẩn bị thức ăn mà thường sử dụng thức ăn đường phố và các loại nước giải khát, nước hoa quả được bày bán sẵn. Không ít hàng quán bán các loại thực phẩm không rõ nguồn gốc, chất lượng kém, không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Đây cũng là nguyên nhân gia tăng ngộ độc thực phẩm dịp Tết.
Người dân cần rửa tay sạch bằng xà phòng trước khi ăn và nấu nướng.
Bên cạnh đó, thời tiết tại Đồng Nai nói riêng hiện nay đang là mùa nắng nóng, nhiệt độ môi trường cao tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của động thực vật chứa độc tố tự nhiên, thuận lợi cho vi sinh vật gây bệnh phát triển, khiến thức ăn dễ bị ôi thiu nếu chế biến và bảo quản thực phẩm không đảm bảo sẽ làm tăng nguy cơ bị ngộ độc thực phẩm.
Khuyến cáo phòng ngộ độc thực phẩm dịp tết
Để bảo đảm an toàn thực phẩm, phòng chống ngộ độc thực phẩm, hạn chế các bệnh do ăn uống dịp Tết, người dân cần thực hiện tốt các khuyến cáo sau:
Lựa chọn thực phẩm có giá trị dinh dưỡng và bảo đảm vệ sinh: Rau quả phải tươi, không dập nát, không có màu sắc và mùi vị lạ. Chọn thịt tươi đã qua kiểm dịch, mặt ngoài khô bóng, khối thịt rắn chắc, khi ngón tay ấn vào thịt tạo thành vết lõm nhưng không để lại dấu vết khi nhấc ngón tay ra. Phủ tạng phải còn tươi từ các con vật mới giết mổ hoặc được bảo quản lạnh, không bị nhạt màu, không có mùi ôi, không có các vết chấm đỏ hay vết tím bầm. Chọn cá đang sống hay vừa mới chết nhưng mắt vẫn trong suốt, mang màu đỏ tươi, vây óng ánh, hậu môn thụt sâu, thịt cá chắc, có độ đàn hồi, dính chặt vào xương sống. Chọn trứng có vỏ còn nguyên màu hồng, trong suốt khi soi qua ánh sáng (có thể có chấm hồng ở giữa), không có các vết đen hoặc vân màu xám, không có mùi thối của trứng đã bị hỏng.
Rửa tay với xà phòng và nước sạch trước khi ăn, nấu nướng và sau khi chế biến thực phẩm tươi sống (cá, trứng, thịt gia cầm, gia súc và phủ tạng), sau khi đi vệ sinh hoặc làm việc khác gây bẩn tay.
Chuẩn bị thực phẩm sạch sẽ trước khi nấu: Dùng nước sạch để rửa thực phẩm, dụng cụ chế biến và nấu nướng thức ăn. Rửa thịt, cá và các loại thực phẩm sạch sẽ trước khi nấu. Với các loại thực phẩm đông lạnh phải làm tan đá hoàn toàn và rửa sạch trước khi nấu. Dụng cụ nhà bếp (như dao, thớt,…) dùng để chế biến thức ăn sống phải riêng biệt thức ăn chín.
Đảm bảo ăn chín uống sôi, không ăn gỏi sống, tiết canh, trứng chưa nấu chín. Không sử dụng chất bảo quản, phẩm màu, đường hóa học không đủ tiêu chuẩn cho phép để chế biến thực phẩm.
Ăn ngay thức ăn vừa nấu chín xong. Bảo quản thức ăn sau nấu ở nơi sạch sẽ, thoáng và che đậy kín tránh bụi và ruồi. Với những món thịt chế biến sẵn: thịt kho, thịt đông… nên chia thành từng hộp nhỏ vừa đủ ăn từng bữa để bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh. Không nên để thức ăn đã nấu chín trong môi trường nhiệt độ thường quá 2 giờ đồng hồ. Những thức ăn còn dư sau bữa ăn nên đun nóng lại, để nguội rồi mới để vào trong ngăn mát tủ lạnh. Khi ăn phải nấu chín lại thức ăn trước khi dùng vì nhiệt độ trong tủ lạnh chỉ có tác dụng hạn chế vi khuẩn phát triển mà không thể tiêu diệt được nó. Thức ăn được lấy ra ở trong tủ lạnh chỉ sử dụng một lần cho bữa sau và nếu còn không để lại nữa.
Không sử dụng các loại thực phẩm đã chế biến sẵn đóng gói không có địa chỉ nơi sản xuất rõ ràng, đã hết hạn sử dụng, bao bì bằng chất liệu không đảm bảo vệ sinh hoặc rách, thủng, các loại đồ hộp đã phồng, méo, hoen rỉ.
Ngoài ra, không nên mua, tích trữ quá nhiều thực phẩm trong ngày Tết để tránh sử dụng sản phẩm không tươi, mất dinh dưỡng, hoặc mốc hỏng.
Đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh, buôn bán thực phẩm cần tuân thủ các quy định về an toàn thực phẩm; kiểm soát nguyên liệu để sản xuất, kinh doanh thực phẩm an toàn.
Vì Tết Nguyên đán Ất Tỵ an khang, thịnh vượng, hãy chung tay bảo đảm an toàn thực phẩm.
BS.Hồ Thị Hồng
CDC Đồng Nai